Fed negatif, AMB pozitif
Küresel ekonomi zorlanıyor. Maliye politikaları tarafından destek gelmiyor, ancak merkez bankaları para pompalamaya devam ediyor. Uygulanan likidite ve kur politikalarının oldukça agresif olduğu söylenebilir. Küresel ekonomiden negatif sinyaller gelmesine rağmen, uygulanan likidite politikaları piyasaları dengeliyor. Bu politikalar, sert düşüşleri engelliyor.
Avrupa Merkez Bankası(AMB) ve Fed, moral bakımından piyasaları rahatlattı. AMB'nin sınırsız tahvil alımı kararını doğru olduğunu, bu uygulamanın euro bölgesini uçurumun kenarından aldığını geçen hafta da yazmıştım. Sorunlu devletlerin ve Avrupa bankacılık sektörünün böyle bir desteğe ihtiyacı vardı. Sistemi kurtarmanın yolu, AMB'nin garantörlüğünden veya sınırsız para basmaktan geçiyordu.
İspanya'nın Troyka'ya henüz başvuru yapmaması, piyasalarda bir tedirginlik yaratıyor. Bu çok önemli değil. İspanya mecburen yardım isteyecek. Örneğin; Katalonya bölgesi, devletin 18 milyar euroluk kurtarma fonuna başvurmayı düşünüyor. Hükümet, bu fonu desteklemek için, üç büyük bankadan 3 milyar euroluk kaynak yaratıyor. İşin ilginç tarafı, bu 18 milyar euroluk paket, sadece üç büyük banka tarafından değil, batık bankalar tarafından da destekleniyor. Fasit bir daire oluşuyor. Batık bankalar, bölgesel kurtarma fonu için devlete destek veriyor. Devlet, AMB ve Avrupa kurtarma fonlarından para alıp, bu batık bankalara sermaye aktarmayı planlıyor.
Bu durum ne kadar süre devam edebilir? İspanya'daki sorunlu kredilerin oranı artıyor. Emlak fiyatları düşüyor. Bunlar, hem bankacılık sektörünün, hem de devletin bilançosunda baskı yaratır. Bu durumda, yukarıda yazdığım kısır döngünün devam etmesi zor olabilir. Özet olarak; İspanya kuvvetle muhtemel resmi başvuruyu yapacak. AMB sınırsız tahvil alımına başlayacak. Başka bir yol gözükmüyor.
Piyasa dostu diğer merkez bankası olan Fed'in sert açıklamalarının farklı nedenleri olabilir. Aslında, zamanlama açısından ekstrem söylemlere gerek yoktu. Biraz daha beklenebilirdi. Sınırsız tahvil alımı ve sıfır faiz taahhüdünün uzatılması aynı anda açıklanıyorsa, maliye politikasından destek gelmesi hususunda pek bir beklenti yok demektir. ABD'de başkan adayları, yaptıkları seçim konuşmalarında, bütçe açığının sürdürülemez olduğunu söylüyor. Doğru, bütçe açığını politik açıdan sürdürmek zordur. Fakat sektör dengeleri açısından bakıldığında, kamu sektörünün açığı, özel sektörün tasarrufudur. Hele de, tüketicinin yaşadığı bilanço resesyonu(borçların azaltılması süreci) devam ederken, devletin açık vermesi faydalıdır. Para politikasının tek başına etkili olması zordur.
ABD'nin borçlar açısından Yunanistan'a benzediğini, bütçe açıklarının sürdürülemez olduğunu düşünen başkan adayları; tahvil alımlarının finansal varlık fiyatlarını yükselttiğini, bunun da tüketici harcamalarını arttıracağını savunan bir Fed başkanı görüyoruz. Hadi liderler, ekonomiyi teknik açıdan bilmek zorunda değil. Ancak Princeton gibi bir üniversitede iktisat bölüm başkanlığı yapmış bir akademisyenin, ideolojik saplantılarından kurtulmuş olması gerekir.
AMB'nin sınırsız tahvil alımı, euro bölgesi bankaları için deyim yerindeyse açık çektir. İspanya ve İtalya, resmi başvuru yaptıktan sonra banka hisselerindeki artışlar devam edebilir. Sadece İspanyol ve İtalyan bankaları değil, Alman, Fransız, Hollanda bankalarındaki yükselişler de sürebilir. Fed politikasının etkisi, biraz da vergi indirimlerinin uzatılıp uzatılmamasına bağlıdır. Fed, ekonomiyi tek başına kurtaramaz.