FED ne yapıyor?

GLOKAL BAKIŞ / Gündüz Fındıkçıoğlu [email protected] FED'in aylardan beri yaptıklarını herkes görüyor. Arkadaşım Saruhan Özel'in bülteninde özenle anlattığı FED adımlarını kısaca özetleyerek başlayayım. Krizin başlangıcından beri (i) Faiz indirimlerine önce deneme-yanılma yöntemiyle, sonra hiç duraksamadan gitti: İlk ay boyunca FED sadece iskonto penceresi faiziyle hareket edip bu faizi gecelik faizin (FFR) altına çeker, daha sonra FFR ile müdahale eder şeklinde bir beklentim bile olmuştu. Ama FED, FFR'yi indirerek likiditeyi bollaştırmaya neredeyse hemen başladı. (ii) Düşük faizli gecelik interbank piyasasını kullandı. (ii) Reeskont penceresinden çalıştı ve reeskont vadelerini uzattı. (iv) Daha uzun vadeli repo ihaleleri açtı TAF (Term Auction Facility) ve repo teminatı kapsamını genişletti. (v) En az iki kez diğer merkez bankalarıyla özel anlaşmalar yaptığını duyurdu ve swap anlaşmalarıyla dolar fonlama gereksinen Avrupa ve Asya bankalarını fonlamış oldu. En son İngiltere, Kanada, Avrupa Merkez Bankası'yla anlaştığını ilan etti. (vi) TAF likidite miktarını 100 milyar dolara yükseltti. Bunun yanında repo ihalelerine de girişti ve Fannie Mae ve Freddie Mac gibi yarı kamu ipotek kuruluşlarının tahvillerini teminat olarak kabul ettiği ve 100 milyar dolara kadar çıkabilecek fonlama yapacağını açıkladı. (vii) En son adımla da TSLF (Term Securities Lending Facility) adı verilen farklı bir fonlama sistemine geçti. 27 Mart itibarı ile haftalık ihalelerle piyasa yapıcılara karşılığında yine Fannie Mae ve Freddie Mac kağıtları ve bunlar tarafından garanti edilmeyen AAA/Aaa notlu ipotek kredisi bazlı tahvilleri teminat olarak kabul ederek karşılığında ABD devlet tahvilleri vereceğini açıkladı. Bu son adımla bazı kurumlara doğrudan yardım etmeye başlamış ve fiyatı oluşamayan veya değer kaybı yüzde 80'lere vardığı için satılıp çıkılamayan ipoteğe dayalı menkul kıymetleri kendisinde park ettirerek piyasayı dolaylı yoldan da likitleştirmeye çalışmış oluyor. Ancak nihai sonuç bununla da alınamayacak gibi görünmekte. Nitekim: (viii) Pazar günü FED iskonto penceresi faizini 25 baz puan daha indirdi. Oysa ki 18 Mart Salı zaten olağan toplantısı vardı. Bu panik çağrıştıran hareket piyasaları daha da karıştırdı. Neden? Nedenleri grafiklerde görünüyor. Grafik 1 Federal Home Loan bankalarının borçlanma kompozisyonu Bu grafikte bir yıldan kısa vadeli fonlamanın 2007 yazından itibaren büyük ağırlık kazandığı ve uzunn vadeli fonlama aracı olan ipotekli kredi finansman bonolarının payının ne kadar düştüğü görülüyor. Grafik 2'deyse ABD'deki kamu destekli bankalardan oluşan ipotek bankalarının sisteme üye bankaların ellerindeki ipotekleri satın alarak sağladıkları fonlama imkanı görülüyor. Özetin özeti: (a) Likidite aslında sağlandı ve Fed bunu çok çeşitli yollarla sağlamaya çalıştı. (b) Buna rağmen bir likidite sorunu da var çünkü likiditede asimetri oluşmuş olmalı. (c) Bir kredi daralması sorunu var. (d) Bir fiyatlama sorunu var. (d) Bazı ABD bankalarının spesifik önlemlerle kurtarılması aşamasına geliniyor olabilir. Yani, bir insolvency problemi de var. (e) Bir sermaye yeterliliği problemi de var: insolvent olmayan bankaların birkaçında da bu problem görülüyor, görülecek. FED bu işi faizi yüzde 1'e kadar düşürdükten sonra dahi çözemeyebilir. Doğrudan insolvency sorununun üzerine gidilecek ve bu kağıtlar sadece teminat olarak kabul edilmeyecek ve karşılığında Hazine tahvili verilmeyecek: bu batık enstrümanları kamu satın alacak sonunda, muhtemelen.