Fazla çalışmanın haftalık olarak belirlenmesi
Av. Cihan AVCI
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2008/4429 E. 2008/ 6641 K. ve 28.03.2008 tarihli kararında fazla mesai teşkil edecek surette çalışma iddiaları karşısında hesaplamanın ve değerlendirmenin neye göre yapılması gerektiğini net bir biçimde ortaya koymuştur. Mesele mahkemeler nezdinde olmasa da sahada, bir diğer ifade ile işyerlerinde çoğu zaman sorulan bir soruya ilişkindir. Esasen fazla çalışmanın haftalık çalışma süresine göre değerlendirileceği ve haftalık 45 saati aşan çalışmaların fazla çalışma mahiyetinde olduğu hususu kanunda açık biçimde ortaya konulmuştur. Kanun çalışma saati anlamında günlük bir limit öngörmemiştir. Şu halde haftada 45 saati aşmaması koşulu ile günlük çalışma saatleri istendiği şekilde belirlenebilecektir. Bu uygulamada doktrinde de esnek çalışma olarak tabir edilmiştir.
İncelemeye konu kararda davacı; fazla mesai ile vardiya priminin ödetilmesine karar verilmesini istemiştir. Davalı işveren davacıya fazla mesai ve vardiya prim alacağının ödendiğini savunmuştur. Yerel mahkeme, isteği kısmen hüküm altına almıştır. Yerel mahkeme kararı davalı işverence temyiz edilmiştir.
Yargıtay temyiz üzerine karşısına gelen dosyada öncelikle, yerel mahkemenin günlük çalışma şekline ve giriş-çıkış saatlerine dair değerlendirmesini eleştirmiştir. Yargıtay; günlük çalışma şeklini ve giriş-çıkış saatlerini gösteren puantajların dosyada bulunmadığını, bu puantajlar celp edilmeden davalı şirket ile husumeti olan tanığın beyanı ile çalışma saatlerinin tespitinin hatalı olduğunu ifade etmiştir. Gerçekten de bu kabul ediş, Yargıtay'ın evvelce verdiği birçok karardaki yaklaşımı ile de paralellik taşımaktadır. Yargıtay, çalışma saatleri, bir diğer ifade ile fazla mesai ile ilgili iddiaların davalı şirketle husumeti olan tanık beyanı ile ispatlanamayacağını net biçimde ortaya koymaktadır. Bununla birlikte Yargıtay, davalının beyanı doğrultusunda ödeme belgelerinin celbini de zaruri görmüştür. Yine Yargıtay kararında, daha evvelce verdiği ve yerleşik hale gelen içtihatlarına dem vurarak ihtirazı kayıtsız şekilde imzalanan ve fazla mesai, vardiya ücreti tahakkuku görünen ücret bordroları karşısında davacı işçinin fazla mesai ve vardiya ücreti taleplerinin dinlenmeyeceğini açık biçimde dile getirmiştir.
Yargıtay incelediğimiz kararında 12 saat çalışma esası ile çalışılan işyerlerinde ara dinlenmesinin ne şekilde tespit edilmesi gerektiğini de ifade etmiştir. Yerel mahkemenin kararında davacı işçinin 1 saat ara dinlenmesi yaptığı kabul edilerek hesaba gidilmiştir. Yargıtay ise yapılan görevin niteliği ve 12 saatlik çalışmayı esas alarak günlük ara dinlenmesinin 1,5 saat olması gerektiğini belirtmiştir.
Yargıtay kararının son bölümünde ise fazla çalışmanın tespitinde haftalık çalışmanın dikkate alınması gerektiğini belirtmiştir. Somut olayda davacı işçi iki gün çalıştıktan sonra üçüncü gün çalışmayarak dinlenmektedir. Bu çalışma şeklinde ayın her haftasında farklı çalışılmaktadır. Mesela dört gün çalışılan ayın 3. haftasında 45 saat aşılmadığından fazla mesai gerçekleşmemektedir. İşte bu nedenle Yargıtay davacının çalışmasının her hafta için ayrı ayrı belirlenmesi gerektiğini belirtmiştir. Şu durumda işçiye sadece ve sadece fazla çalışma yaptığı haftalar kadar fazla çalışma ücreti ödenecektir.