Faizli yatırım araçları(3)

Emrah LAFÇI
Emrah LAFÇI Ekonominin Doğası emrah.lafci@dunya.com

Yatırım fonları son dönemin favori yatı­rım araçlarından. Bu durum sermaye piyasalarının gelişimi açısından çok olumlu. Daha fazla sayıda insan her gün nasıl fon alı­nacağını, hangi fonun içinde neler olduğu­nu öğreniyor.

Bunu öğrenirken de ilgili ya­tırım fonunun içinde bulunan finansal ens­trümanlar hakkında da bilgi sahibi oluyor. Bizde yatırım meselesi giden trene atlamak şeklinde gerçekleşir. Bazı dönemler halka arzlar ön plandayken bazı dönemlerde de şimdiki gibi para piyasası fonları ya da borç­lanma araçları fonları öne çıkar.

Benim şahsi gözlemim insanımız yatırım yaparken risk almayı çok sevmiyor. Ana­paradan kaybetme ihtimali olan finansal ürünlerden uzak duruyor. Bir dönem aslın­da çok riskli ürünler olan hisse senedi hal­ka arzlarına bu kadar ilgi olması bu duru­mun istisnası. Ama o halka arzlardaki tavan tavan anomalisi de malumunuz.

Konumuza geri dönecek olursak, şimdi de para piya­sası fonlarını ve borçlanma araçları fonla­rını hem risksiz olduğu için hem de nispe­ten iyi getiriler sağladığı için tercih ediyor yatırımcılar. Fakat burada atlanan bir nok­ta var borçlanma araçları fonları o kadar da risksiz değil.

Faizler aşağı getiriler yukarı

Geçen hafta devlet tahvili üzerinden bir girizgah yapmış ve vade geldiğinde devle­tin borcunu 100 TL olarak ödediğini, buna da nominal dediğimizi söylemiştim. Şu an­da tahvil faizlerimiz 2 yıllık tahvilde %38, 5 yıllık tahvilde %30 ve 10 yıllık tahvilde %27 seviyelerinde.

Vade uzadıkça faizin düşme­si, enflasyonun düşeceğine ilişkin beklenti­den kaynaklanıyor. Önümüzdeki dönemde enflasyon beklenenden daha hızlı düşerse doğal olarak faiz oranları da hızla düşecek­tir. Bugünden tahvil alanlar kendilerini daha uzunca süre yüksek faizden yatırıma kilit­ledikleri için bu işten karlı çıkacaklar. Faiz düştükçe tahvilin değeri artar önermesinin arkasındaki finansal mantık budur.

Teknik olarak ise;

1- Tahvilin gelecekteki nakit akımlarının uygun iskonto oranıyla bugüne indir­genmesi bize tahvilin bugünkü değerini verir,

2-Bu iskonto oranı da yukarıda bahsetti­ğim faiz oranıdır,

3- Faizler düştükçe iskonto oranı da dü­şer ve gelecekteki nakit akımlarının bugünkü değeri de artar.

Böylece elinde tahvil bulunduran yatırım­cı bu işten kar eder. İşte tam da burada tah­vilin görüldüğü kadar da risksiz olmadığı noktaya geldik. Yukarıda sıraladığım koşul­ların tam tersi gerçekleştiğinde, yani faizler aşağı değil yukarıya doğru hareket ettiğin­de bu tahvilleri ellerinde bulunduranlar za­rar edeceklerdir. Doğal olarak bu tahvilleri portföyünde bulunduran borçlanma araçla­rı fonları da değer kaybedecektir.

Uzun vade yüksek getiri

Peki, hangi tahvil faizlerdeki değişime da­ha duyarlıdır? Yani faizler düştüğünde da­ha çok değer kazanan ya da faizler arttığında daha çok değer kaybeden tahvil türü hangi­sidir. Cevap, uzun vadeli tahvillerdir. Bir an için elimizde farklı vadelerde iki tahvil bu­lunduğunu ve bunların faizlerinin aynı ol­duğunu varsayalım. Birinin vadesi 1 yıl di­ğerinin vadesi 10 yıl olsun ve faiz oranları ikisinin de %10 olsun.

Nominalin 100 TL ol­duğunu ve vade değişse de bunun değişme­diğini not edelim. 1 yıl vadeli tahvilin bugün­kü değeri 100/1.10 hesabından 90.90 olacak­tır. Tersten söyleyecek olursak bugün 90.90 TL’yi %10’dan faize koyduğunuzda 1 yıl son­ra elinize 100 TL geçecektir. 10 yıl vadeli tahvilinse bugünkü değeri 100/(1.10)^10 he­sabından 38.55 olacaktır. Şimdi faizlerin 1 puan düştüğünü ve %9’a geldiğini varsaya­lım. O zaman hesaplamalar şöyle değişecek.

1 yıl vadeli tahvil; 100/1.09 -> 91.74

10 yıl vadeli tahvil; 100/(1.09)^10 -> 42.24

Gördüğünüz gibi birinin değeri 90.90’dan 91.74’e geldi ve değişim %0.92 oldu. Uzun vadeli olanın değeriyse 38.55’ten 42.24’e geldi ve değişim %9.56 oldu.

İşte bu sebeple son dönemde borçlanma araçları fonlarındaki getiriler arasında farklılıklar görmeye başladık. Faizlerin düşme periyodunda olduğumuz için uzun vadeli tahvil tutan borçlanma araçları fonlarının getirileri daha yüksek hale geldi. Bu aynı zamanda bir riski de barındırıyor. Eğer faizler yükselmeye başlarsa uzun vadeli tahvillerdeki zarar bu sefer daha yüksek olacak.

Yazara Ait Diğer Yazılar Tüm Yazılar
Bir beka meselesi: ekonomi 12 Aralık 2024