Faizi indirmeyeni dövüyorlar

Jeopolitik gelişmeler gündemi fazlaca meşgul ediyor. Finansal piyasalar ve ekonomi arka planda kalıyor. Suriye’de nasıl bir gelişme olursa olsun, Türkiye’deki ekonomik ve finansal realiteyi değiştirmeyecek. Gayrimenkul almayı düşünen kişi, duruma göre alımını bir-iki ay erteleyebilir. Hisse senedi yatırımı yapacak yatırımcı, ortamın biraz sakinleşmesini bekleyebilir. Ancak bunlar çok kısa dönemli finansal kararlardır. Türkiye ekonomisindeki arızalar kapsamlıdır. Doğru adımların atılmasıyla, temel sorunlar orta-uzun vadede çözülebilir.
Dünyada büyüme rakamlarının aşağı yönlü revize edilmesiyle bir faiz indirim furyası başladı. Sadece Türkiye ve Rusya gibi ülkelerin merkez bankaları değil, gelişmiş ülkelerin merkez bankaları da faizleri düşürüyor. TCMB yarın büyük bir olasılıkla faizi 100 baz puan düşürecek. Başkan Uysal, “önden yüklemeli indirim” ifadesini kullanmıştı. Enflasyon düşüş eğilimindeyken, Merkez bu fırsatı kaçırmak istemez. Rusya’da politika faizi beş yılın en düşük seviyesinde. Burada da indirimler devam edebilir. Avrupa Merkez Bankası (ECB) geçen ay beklentilerin üzerine çıkmıştı. ECB’den yarın yine şahin ifadeler gelebilir. Fed de gelecek hafta faizi indirebilir. ABD’de enflasyon beklentileri oldukça zayıf gözüküyor. Fed, açık piyasa işlemlerine ve repo operasyonlarına hız verdi. Yorumcular bunlar yeni uygulamalarmış gibi, “Fed parasal genişlemeye başladı” diyor. Repo ve açık piyasa işlemleri her daim vardı. Bu seferki fark, rakamların yüksek olmasıdır ki bunu nedeni Fed’in enflasyon hedefini tutturamamasıdır. Operasyonlardaki rakamların artmasının da enflasyon hedefine ulaştıracağını düşünmüyorum. Çünkü yapılan, piyasadan tahvil-senet alıp karşılığında likidite vermektir. Yani bir varlık takasıdır. Enflasyon hedefine ulaşmanın yolu, kısıtlayıcı bir para politikası olmadan, genişletici maliye politikasından geçer. ABD’den şu aşamada şuursuz bir genişletici maliye politikası sinyali gelmiyor.

Dünyada negatif faiz uygulayan merkez bankaları var. Bu konu üzerine yazılar yazdım. Merkez bankalarının faizi negatif yapması kredileri direkt artırmaz. Bu bir nevi bankalara vergidir. Negatif faizle maliyeti artan banka, bunu bir taraftan çıkarmak ister. Kredilerini tabii ki artırabilir, ancak bununla başka maliyetler ortaya çıkar. Faiz oranları, gelişmelerin sonucudur. Bir şeylerin nedeni değildir. Faizlerin genel durumu alım kararlarını etkileyebilir. Fakat kişinin geliri ve ürün fiyatı daha etkili faktörlerdir.