Faizde çeyrek puanlık bir indirim daha bekleniyor

Merkez Bankası'nın eli, ağustos ayındaki fiyat gerilemesi sayesinde oldukça rahatladı. Tüketici fiyatları ağustosta yüzde 0.29 ile beklentilerin ötesinde bir gerileme gösterip yıllık oran yüzde 8.05'e inince Merkez Bankası da yarın yapacağı toplantıda bir anlamda "Faizi indirsem mi, indirmesem mi" ikileminde kalmaktan kurtuldu. En azından, "Şu koşullarda faiz indirilir mi" eleştirileri savuşturulmuş oldu.

Aslında Merkez Bankası faiz konusunda eleştirilir olmaktan hiçbir zaman kurtulamadı ki... Eleştiriler objektif olmaktan çok, bakış açısıyla ilgiliydi genellikle. Hükümet kanadı, faize dokunulmaması gereken dönemlerde bile Merkez Bankası'na "Faizi indir", faiz indirildiğinde "Daha da çok indir" baskısı uygulamaktan geri durmadı.

Diğer yanda faizin indirilmesi için koşulların uygun olduğu dönemlerde bu kez de Merkez Bankası'nı ne yaparsa yapsın eleştirmeye hazır olan bir kesim vardı ki onlar ortaya çıkıverdi. Bu kesim, doğru da olsa Merkez Bankası'nın her kararını sorguladı, eleştirdi; en azından doğru adımın atılmasında geç kalındığını dile getirdi.

Ama kabul etmeli ki Merkez Bankası'nın faize dokunmaması gerektiği halde siyasi baskıları göğüsleyemeyip indirime gittiği de çok sık rastlanan bir durumdu. Bu gerçeğin de altını çizmeli.

Yeniden yarınki toplantıya gelirsek... Merkez Bankası'nın yarınki Para Politikası Kurulu toplantısında gecelik borç verme faizini yüzde 8.50'den yüzde 8.25'e indirmesi bekleniyor. İndirimin 0.25 puan değil de 0.50 puan düzeyinde olması da söz konusu, ama buna pek ihtimal verilmiyor. Faizin sabit tutulması olasılığı ise neredeyse hiç yok.

Merkez Bankası'nın yarınki toplantıda diğer faizlere dokunacağı ise sanılmıyor. Merkez'in, gecelik borç alma faizini yüzde 7.25'te, haftalık repo ihale faizini yüzde 7.50'de sabit tutacağı görüşü ağırlık kazanıyor.

Faizde üst bandın çeyrek puan daha aşağı çekilmesiyle koridor iyice daralacak ve kesin bir takvim verilmemekle birlikte hedef olarak ortaya konulan sadeleşmeye doğru bir adım daha atılmış olacak.

Merkez Bankası'nın ağırlıklı ortalama fonlama maliyeti ise yaklaşık bir aydır yüzde 8'in altında bulunuyor. 23 Ağustos'ta yüzde 8 olarak gerçekleşen fonlama maliyeti, daha sonra bu düzeyin altına indi ve hep öyle seyretti. Ağırlıklı ortalama fonlama maliyeti 19 Eylül itibariyle yüzde 7.84 düzeyinde oluşmuş durumda.

Zaten Merkez Bankası, ağırlıklı ortalama fonlama maliyetini genellikle piyasayı fonladığı iki faiz olan haftalık repo ihale faizi ve gecelik borç verme faizinin orta noktasına yakın tutuyor. Merkez Bankası yarın gecelik borç verme faizini yüzde 8.25'e indirdiği takdirde, bu oranla haftalık repo ihale faizi olan yüzde 7.50'nin basit ortalaması yüzde 7.88 edecek. İşte fonlama maliyeti de yüzde 7.84 ile bir anlamda yarınki toplantıda faizin hangi düzeye çekileceğinin işaretini veriyor.

0.25 puan yine az bulunacak

Ekonominin değişmeyen, değiştirilemeyen bir kuralı var. Eğer herhangi bir varlığın fiyatı ya da getirisi, enflasyondan az artarsa o varlığa sahip olanlar zarar eder.

Sözü edilen varlık ister otomobil olsun, ister ev-arsa, ister başka bir şey. Bu varlıkla enflasyonun üstünde bir getiri elde ediyorsanız ve ana değer değişmiyorsa sorun yok; ama elde ettiğiniz getiri enflasyonun çok altındaysa, işte o zaman zarardasınız. Ya da bir getiri söz konusu değil de, örneğin arsa gibi bir varlık için, asıl değer artıyorsa elbette zarar etmiyorsunuz. Bu örnekleri verirken, kullanımdan kaynaklanan yıpranmaların yol açacağı değer kaybını tabii ki dikkate almıyoruz.

Para da bir varlıktır, temel değişim aracıdır. Harcamayıp tuttuğunuz, enflasyona yenik düşmemek için de "bankaya kiraya verdiğiniz" bu para için bir getiri talep etmenizden doğal bir şey olamaz. Ama size getiri olarak teklif edilen faiz, enflasyonun altında kalırsa ne olacak...

Türkiye'de yıllardır bunun tartışması yapılıyor. Ağustos ayında yıllık enflasyon düştü ya, şimdi Merkez Bankası'ndan istenen faiz indirimi çok daha rahat bir şekilde dile getirilecek. Merkez faizi 0.25 puan indirdiğinde hiç kuşkunuz olmasın bu yetersiz bulunacak.

Yani Merkez Bankası faizi daha yüklü miktarda indirecek, bankalar da bu yeni faize ayak uydurarak mevduat ve kredi faizlerini hızla aşağı çekecekler. Bu bir varsayım olmaktan öteye gidemiyor. Çünkü aksi mümkün olsa bir günde her şey güllük gülistanlık hale getirilebilirdi.

FED kararı da etkili olacak

Merkez Bankası'nın yarınki olası faiz indirimini gereksiz bir adım olarak niteleyenler de çıkacak. Çok haksızlar mı?

Bu soruya yanıt vermek için biraz da FED'in bugünkü toplantısından çıkacak kararı izlemek gerekecek. Doğrusu FED tüm dünyaya papatya falı açtırıyor. Ama öyle görünüyor ki FED'in, Başkan seçimi öncesinde bir faiz değişikliğine gitme olasılığı zayıf.

Merkez Bankası Para Politikası Kurulu toplantısının zamanlaması bu kez çok iyi denk geldi. FED'in ne yapacağı bugün belli olacak, Merkez Bankası da elinde tüm malzemeler varken yarın toplanıp bir karar alacak.