Faiz kavgası, inşaattaki bu tablo yüzünden mi ortaya çıktı acaba?
Daha birkaç gün önce, inşaat sektöründeki ilan ve reklam artışının kaygı verici boyuta ulaştığını belirttik. Belli ki arz çok artıyordu ve bunu karşılayacak talep yoktu ve tüm çaba da bu talebi yaratmaya dönüktü. TÜİK tarafından geçtiğimiz günlerde açıklanan konut satış istatistikleri de durumun pek parlak olmadığını ortaya koymuştu. Geçen yıl nisanda 93 bin düzeyinde bulunan konut satışı, bu yıl 84 bine inmişti. İlk dört aydaki satış da 369 binden 341 bine gerilemişti.
Satış rakamının düşmesi, ancak bir şartla normal bulunabilirdi. Arz da gerileseydi, en azından gerilemese bile artmıyor olsaydı satıştaki bu azalma normal karşılanabilirdi. Ama, konut arzının rekor üstüne rekor kırarak artması gibi bir gerçekle karşı karşıyayız. Bir yanda stok, bir yanda her geçen gün bu stoka eklenen yeni inşaatlar… İşte korkulu rüya görülmesinin altında yatan gerçek bu.
Arzda rekor
TÜİK tarafından dün yapılan açıklama, inşaat ruhsatı ve yapı kullanma izin belgelerinde bu yılın ilk çeyreğinde şimdiye kadar görülmedik bir düzeye ulaşıldığını ortaya koydu. İlk çeyrekte yapı ruhsatı verilen daire sayısı 279 bine fırladı. Geçen yılın aynı dönemindeki daire sayısı 163 bindi. Yani, bir yıl önceye göre yüzde 71 oranında 116 bin adetlik artış oldu.
Tamamlanan ve yapı kullanma izin belgesi verilen daire sayısında da rekor bir düzeye erişilmiş durumda. İlk çeyrekte 255 bin daire için kullanım izni verildi. Geçen yılın aynı dönemindeki sayı 153 bindi. İlk çeyrek itibariyle kullanımına izin verilen daire sayısı yüzde 66 oranında 102 bin adet artış gösterdi.
Bu yılın ilk çeyreğindeki rakamların ne kadar büyük olduğunu görmek başka kıyaslamalar yapmakta da yarar var. Örneğin, bu yıl ilk çeyrekte 279 bin olan yapı kullanma izin belgesi kapsamındaki daire sayısı, geçen yılın tümü için 816 bin olan izin sayısının üçte birinden fazla.
Yine bu yıl ilk çeyrekte 255 bin düzeyinde gerçekleşen izin belgesi sayısı, geçen yılın tümündeki 701 binlik sayının yüzde 36’sı düzeyinde.
Yani, hem yeni inşaatları gösteren yapı ruhsatlarında, hem tamamlanmış inşaatları gösteren yapı kullanma izin belgelerinde çok yüksek bir gerçekleşme söz konusu.
İşte bu rakamlar uykuları kaçırıyor. Bu rakamlar gazete ve televizyonların konut satış ilanlarıyla dolmasına yol açıyor. Yeni inşaatlarla arz arttıkça, ikinci eldeki satışlar da bundan olumsuz etkileniyor kuşkusuz. Sistem giderek sıkışıyor, basınç artıyor.
Faiz kavgasının nedeni mi?
Bazı hükümet üyeleri eskiden beri Merkez Bankası’nın faizine karışma eğilimi içindeler. Faizin artırılması bekleniyorsa bu artışın düşük tutulması; bir indirim söz konusu ise bu kez indirimin yüksek olması hep dile getirildi. Ama, faiz konusunda hükümet ile Merkez Bankası arasındaki ipler hiç bu kadar gerilmemişti. Ta ki, Başbakan böylesine sert çıkıncaya kadar.
Yerel seçimden sonra, “Merkez faizi nasıl artırdıysa, şimdi de o şekilde düşürmeli” diyen, ancak daha sonra bu konuyu bir daha açmayan Başbakan bu kez çok sert bir çıkış yaptı ve kişileri hedef aldı. Erdoğan, adeta son söylenmesi gerekeni en başta söyledi. Başbakan, Merkez Bankası’nı, faizi çok az düşürdüğü için milletle dalga geçmekle itham etti. “Vakti dolar, biz de gereğini yaparız” diyen Erdoğan, Merkez Bankası yönetimiyle köprüleri attığını açıkça ilan etmiş oldu.
Erdoğan’ı faiz konusunda böylesine sert konuşmaya iten neydi? Konuşmanın içeriğinde gerekçeyi görmek mümkün elbette, ama acaba asıl gerekçe sıcak parayla değil, reel sektörü kalkındırarak büyüme isteği mi, yoksa çok daha kısa vadeli bir gerekçeden mi yola çıkılıyor? Faiz yarım puan değil de daha fazla düşürüldü diye reel sektör birden canlanmayacak elbette. Ama faizin hızla düşürülmesi ve bir süre olsun o düzeyde kalması halinde canlanacak sektörler var. En azından, nefes alacak sektörler.
Bunların başında da inşaat sektörü geliyor gibi. Rakamlara baksanıza, inşaat sektörü duvara dayanmış adeta. Sektörün nefes almasını sağlayacak bir açılıma ihtiyaç var. Bu açılım da neden faiz olmasın!