Eylülde merkez bankaları piyasalara damgasını vurdu!

Eylül ayına başlarken Ağustos’tan dev­raldığımız resesyon korkularının etki­leri piyasalarda agresif faiz indirim beklen­tilerine yol açıyordu. Özellikle ABD seçim­leri öncesinde Fed’den gelecek adımlar ve açıklamaları destekler nitelikte makro veri setleri gelip gelmeyeceği de piyasaların en­dişe kaynağıydı. Özellikle ocaktan itibaren ABD istihdam piyasasında yaşanan bozul­ma bu endişelerin merkezinde yer alıyor­du.

Yıla başlarken ABD işsizlik oranı %3,7 seviyesindeyken Temmuza geldiğimizde %4,3’a yükseldiğini ve Fed üyeleri tarafın­da endişenin artığını izlemiştik. Fed’in son toplantısında da peşinden 50 baz puanlık faiz indirimini ile yıl sonu işsizlik oranının yıl sonunda %4,4’e yükselmesi beklendiği projekte edilmişti. Peki bu gelişmeler kü­resel Merkez bankaları kararlarında Eylül ayında nasıl bir etki yarattı göz atalım.

Merkez Bankaları politika değişimleri nasıl gerçekleşti

Eylül ayı ile birlikte Covid-19 pandemi­sinden bu yana en kapsamlı faiz indirimi hareketinin gelişmiş ülke Merkez banka­larında ivme kazandığını gözlemliyoruz. Özellik en çok işlem gören 10 para birimi­nin 5’inin sahibi Merkez bankasının fa­iz indirimlerine gittiklerini görüyoruz. Fed’in 50 baz puanlık Jumbo faiz indiri­mi sonrasında İsveç, İsviçre, Kanada ve ECB’den de 25’er baz puanlık indirimleri gözlemledik.

Mart 2020’de gelişmiş Mer­kez bankaları 615 baz puanlık bir indirime gitmişlerdi. Bundan sonraki süreçte Mer­kez bankaları faiz indirimlerinde ne kadar derin ve uzun sürecek piyasaların odağın­da olacak. Özellikle yumuşak iniş senaryo­larının tekrardan piyasaların gündeminde olması bu indirim sürecinin sınırlarını çi­zecek gibi görünmekte. Gelişmiş ekonomi­lerin Merkez bankaları bu adımları atar­ken gelişmekte olan ülkelerde durum ne vaziyette diye incelersek. Eylül 2024’de 2 merkez bankasından sıkılaştırma adım­larına binaen faiz artışı gelirken 7 merkez bankasından faiz indirimi gördük. 4 mer­kez bankası ise değişime gitmedi.

Sıkı­laştırma adımları Brezilya’dan 25 baz ve Rusya Merkez bankasından 100 baz pu­anlık artışlar gelirken. Endonezya, Mek­sika, Güney Afrika, Çek Cumhuriyeti, Ma­caristan, Şili ve Kolombiya’dan toplamda 200 baz puanlık indirimi takip etik. Bu yıl gelişmekte olan ülke Merkez bankaları 36 harekette toplam 1525 baz puanlık gevşe­meye giderken 2024’de toplam sıkılaştır­ma yapan ülkelerin yaptığı faiz artışı 1100 baz puanda kaldı. 1100 baz puanlık artışın 500 baz puanının bizden geldiğini de hatır­latmak lazım.

Resesyon ihtimali ortadan kalktı mı?

Bu süre zarfında gelen veriler ile Cuma günü açıklanan güçlü ABD istihdam veri­leriyle birlikte resesyon korkusu şimdilik rafa kalktı. İşsizlik oranının tekrardan %4,1’e gerilemesi sevindirici unsur olurken geçmiş verilerde yukarı yönlü revizyonla­rın gelmesi de dikkat çekici oldu. ABD 10 yıllıkları %4 seviyesini test ederken, dolar endeksinde de tekrardan güçlenme yaşan­dı. Orta doğuda yaşanan gelişmelerin etki­siyle jeopolitik risklerde yaşanan gelişme­ler ön plana çıkmasıyla emtia fiyatlarında yaşanan yukarı yönlü ivme ile birlikte te­darik zincirlerinde bir bozulma olur mu ol­maz mı endişeleri önümüzdeki günlerin ce­vabı aranacak sorusu olacak duruyor.

TCMB ne yapar?

Global Merkez bankaları tarafında faiz indirimi konusunda rüzgar arkadan eser­ken, içeride enflasyon beklentilerinde sı­nırlı kalan iyimserlik TCMB’den sıkı duru­şun devamının beklenmesine yol açarken, kurumlar faiz indirim tahminlerini 2025’e ertelemeye başladı. Benim bu noktada merkezin sınırlı da olsa faiz indirimi için hala yeri olduğunu düşünmekteyim.

Özel­likle iç piyasada yaşanan daralma, Borsa İstanbul üzerinde de etkili olmakta ve liki­dite sıkışıklığı fiyat baskısı oluşturmakta. Piyasaların az da olma bir morale ihtiyacı olduğunu düşünmekteyim. Bunun anahta­rı da bu sene mart ayında yapılan 500 baz puanlık köpük faiz artışının geri alınması­nın piyasadaki bozulmaya pansuman ola­cağını düşünmekteyim. Bakalım Merkez bankası kilidi açacak mı?