Eylül cari açığı 3 milyarın altına inebilir

TÜİK'in önceki gün açıkladığı verilere göre dış ticaret açığı eylül ayında 6.8 milyar dolar oldu. Cari açığı ağırlıklı olarak dış ticaret açığının belirlediği bilinen bir gerçek. İşte bu gerçekten hareket ederek 6.8 milyar dolarlık dış ticaret açığı hangi düzeyde bir cari açığa dönüşür, bunu hesaplamaya, en azından tahmin etmeye çalıştık.

Dayanacağımız veri seti kuşkusuz geçmiş yıllarda ortaya çıkan cari açık/dış ticaret açığı oranları. Hangi dönemde ne düzeyde bir denge oluşmuş, ona bakmak, ağırlıklı olarak da eylül aylarının gerçekleşmesini göz önünde bulundurmak gerekiyor. Çünkü örneğin kış aylarındaki dış ticaret açığı-cari açık ilişkisiyle, yaz aylarının benzer oranlarda olması tabii ki beklenemez. Doğal olarak yaz aylarında özellikle turizm gelirlerinin etkisiyle dış ticaret açığı biraz daha törpüleniyor ve cari açığa dönüşüm azalıyor.

2007-2011 döneminin eylül ayı verilerini birkaç yönden irdeledik. Önce bu beş yılın eylül aylarındaki cari açığın dış ticaret açığına oranının aritmetik ortalamasını aldık. Daha sonra en düşük ve en yüksek oranları atarak hesaplama yaptık.

İkinci yöntem olarak mutlak değerler üzerinden önce beş yılın, ardından üç yılın rakamlarından hareketle bir oran bulduk.

3 milyarın altı güçlü olasılık

Bulduğumuz oranlar bizi eylül ayı için 2.8 milyar dolar ile 3.1 milyar dolar arasında, ağırlıkla da 3 milyar dolarlık, hatta bu düzeyin az da olsa altında bir cari açığa götürüyor.

Küçük bir olasılık olmakla birlikte eylül ayı cari açığının 3.2 milyar dolara yaklaşması da mümkün görünüyor.

Yıllık tahminin altına iniliyor

Cari açığın eylül ayında 3 milyar dolar civarında gerçekleşmesi, geçen yılın aynı ayındaki 6.4 milyar dolarlık açığa göre 3.4 milyar dolarlık bir gerileme anlamına gelecek. Bu durumda, ağustos sonunda 59 milyar dolar olan yıllıklandırılmış cari açık, eylül sonunda 55.6 milyar dolara gerileyecek.

2013-2015 dönemine ilişkin orta vadeli programda yer alan 2012 cari açık gerçekleşme tahmininin gerçekçi olmadığını bir süre önce (11 Ekim 2012) bu köşede yazmış, OVP'de 58.7 milyar dolar olarak yer alan 2012 cari açık gerçekleşmesinin daha düşük olacağına dikkat çekmiştik.

Nitekim Merkez Bankası 15 Kasım Perşembe günü eylül ayına ilişkin ödemeler dengesi verilerini açıkladığında cari açıkta yılsonu için tahmin edilen düzeyin kırıldığını göreceğiz. Hem de öyle az bir farkla da değil! Yılsonu için 58.7 milyar dolar olarak öngörülen açık, daha eylül sonunda 56 milyar doların altına inmiş olacak.

50 milyara doğru iner mi?

Eylül ayı açığı 3 milyar olur ve eylül sonu itibariyle yıllık açık 55.6 milyar dolara inerse, yılsonu tahminini bir kez daha gözden geçirmek gerekecek. Ekonomi çevreleri hükümetin 58.7 milyarlık tahminini zaten gerçekçi bulmuyor ve tüm hesaplarını 55 milyar dolayında bir açığa göre yapıyorlardı. Ama öyle görünüyor ki, bu rakamı da revize etmek gerekecek.

Türkiye geçen yılın son çeyreğinde 4.5 milyarı ekimde 5.4 milyarı kasımda ve 6.6 milyarı aralıkta olmak üzere toplam 16.5 milyar dolar cari açık vermişti. İlk sekiz aydaki açık, geçen yılın üçte bir altında kaldı. Eylül ayındaki gerçekleşme 3 milyar dolayında olduğu takdirde ilk dokuz ay için de üçte birlik gerileme sürmüş olacak.
Son çeyrekte de benzer bir eğilim ortaya çıktığı takdirde, yılsonundaki cari açık 50-51 milyar dolar arasında oluşacak.

Ekimde pek bir hareket görmedik ama son iki ayda ekonomi tüm öngörülerin ötesinde canlanırsa ya da enerji faturasında şimdiden öngörülemeyen artışlar ortaya çıkarsa ve bu etkenlerle ithalat birden artışa geçerse, cari açık 50 milyara doğru gerilemeyecek demektir. Ne var ki, ufukta bu yönde bir işaret de görünmemektedir.