Evdeki dengelenme hesabı çarşıya uymuyor!
Türkiye İstatistik Kurumu tarafından bu hafta başında açıklanan ve beklenenden kötü çıkan veriler, Ekonomi Yönetiminin düşündüğü anlamda bir dengelenmeden uzak olduğumuza işaret ediyor. Sanayi Üretim Endeksi Ekim ayındaki yüzde 5.7 düzeyindeki gerilemenin ardından, Kasım döneminde de bir yıl öncesinin aynı ayına göre yüzde 6.5 oranında daralmış. Aralık ayına ilişkin Tarım Ürünleri Üretici Fiyatları ise yüzde 3.28 oranında yükselmiş; yıllık rakam ise yüzde 15.89 ile sınırlı kalmış. Ekonomik dengelenme konusunda, yaşamakta olduğumuz krizin yeterince gerçekçi olamayan Ekonomi Yönetiminden çok daha belirleyici olduğu gözleniyor!
Kriz olarak ifade edilen olumsuzluklar, sorunların daha fazla ağırlaşmasına izin vermeden çözüm üretilmesi ve eski alışkanlıklardan acilen vazgeçilmesi yönündeki baskılarını sürdürüyor. Ayaklar yorgana göre uzatılmadan dengelenmenin mümkün olamayacağına işaret ediyor. Daha düşük bir Gayri Safi Yurtiçi Hasıla, daha düşük istihdam ve daha yüksek enflasyonu zorluyor. Büyümesi önlenemeyen kaynak sıkıntısı nedeniyle tüketim ve yatırım eğilimlerinin gerilemesini, dış denge açıktan fazlaya dönerken kamu açıklarının büyüyeceği sinyallerini veriyor.
Ekonomi yönetimi patenaj yapıyor
Ekonomi Yönetimi ise, olmayan kaynaklar ile çok daha iyimser bir dengelenme arayışında ısrarlı oluyor ve patinaj yaparak kıtlaşan kaynakları israf etme gafletinden kurtulamıyor. Siyasi hassasiyetlerin de katkısı ile, sorunların ağırlaşması pahasına günün kurtarılmasını dengelenme olarak pazarlamaya çalışıyor. Mevcut küresel ve bölgesel koşullarda, finansal alandaki yapay zorlamalar ve ekonomik teşvik şeklindeki tatlandırıcıların yeterli olabileceğini varsayarak oyalanıyor. Eğilimlerin sürdürülebilir olmadığını ihmal etmek, teşhis ve tedavi hatalarını beraberinde getiriyor. Yanlışlarda ısrarın, ödenecek bedeller üzerindeki etkisi ise hiç hesaba katılmıyor.
Eylül ayından bu yana gerileyen döviz kurlarına ve Ekim sonrasında faizlerdeki gerilemelere rağmen, neden Sanayi Üretiminin sert bir şekilde gerilediğini ve beklentilerin düzelemediğini sorgulamak gerekiyor. Eğer ekonomi cephesindeki olumsuzluklar bu tempoda ilerlemeye devam eder ise, finansal zorlamalar ile fiyatlar üzerindeki baskıların geri tepebileceğini ve aktarım mekanizmalarındaki sıkıntının bu olasılığı güçlendirmeye devam edeceğini unutmamak gerekiyor.
Önce ithalat ve sonra sanayi üretimindeki daralmalar birer sonuç niteliğindedir; bu duruma sebep olan olumsuzluklar kalıcı olarak ortadan kaldırılmadan sonuçların farklılaşması beklenemez. Tarım ürünleri üretici fiyatları üzerindeki baskılar sürdüğü sürece, dengesizliğin büyümesi ve fiyat eğilimlerini tutuşturması önlenemez. Her iki konuda maliyet ve fiyat arasındaki olumsuzluk giderilmeden ve belirsizlikler kalıcı olacak şekilde gerilemeden dengelenme söz konusu olamaz. Sonuçları alalamaya yönelik pansuman niteliğindeki müdahaleler ise, sorunları ağırlaştırmak dışında pek bir işe yaramaz; dengelenmeyi çok daha olumsuz makroekonomik büyüklüklerde aramak zorunda bırakır! Yaşanabilecek istikrarsızlıklar ile mücadele ise daha sancılı olabilir ve uzun vadeye yayılabilir!
Döviz kurları müdahaleye rağmen kafa kaldırıyor
Üreten kesimler açısından maliyet-fiyat dengesi ve talep koşulları hayati önemdedir. Bu konulardaki gereksinimler ihmal edildiği sürece sonuçların umulan yönde değişmesini beklemek ham hayal olmaktan öteye gidemez. Büyümesi önlenemeyen kaynak sıkıntısı da en az bu olumsuzluklar kadar önemlidir ve fiyatlama davranışları ile pazar koşullarını istenmeyen yönde değiştirebilir. Üretenler nezdindeki açmazların diğer kesimleri de aynı yönde etkilemesi önlenemeyebilir.
Yeni yılın ilk işgünlerinden itibaren döviz kurlarının, müdahalelere rağmen kafayı kaldırması anlamlıdır! Kırılganlığın ve belirsizliklerin azalmadığı, beklentileri düzeltmeye yönelik girişimlerin yetersiz kalmaya devam ettiği yönünde güçlü bir sinyal olarak görülebilir. Maliyet-fiyat dengesindeki olumsuzlukların büyüdüğü, makroekonomik görünümün bozulmaya devam ettiği yönündeki endişeleri güçlendiriyor olabilir.