EVA ve SSGR birlikte ne anlatır?
Geçen hafta yazılarımda EVA yani “ekonomik katma değer” ve SSGR yani “kendiliğinden sürdürülebilir büyüme oranından” bahsetmiştim.
Bunların, eğer patronsanız şirketinizi, yatırımcıysanız yatırım yapmayı düşündüğünüz şirketi değerlendirmede ileri düzey analiz yöntemleri olduğunu söylemiştim. Bunların ne olduğu ve nasıl hesaplanacağını genel hatları ile anlatmıştım. Ayrı ayrı da faydalı olan bu ölçütler, birlikte değerlendirildiğinde bir şirket hakkında bize çok şey anlatırlar. Geçen hafta salı ve perşembe günkü yazılarımı okumamış olanlar var ise, devam etmeden önce daha faydalı olması adına lütfen önce o yazıları okuyun.
EVA ve SSGR birlikte nasıl değerlendirilir?
Dört tür durum vardır. Bir şirketin EVA değeri pozitif, ciro artış oranı SSGR değerinin altındaysa, o şirketin hem ekonomik katma değer hem de nakit fazlası oluşturduğunu söyleyebiliriz. Bu tür bir şirketin, ürettiği fazla nakdi, organik yatırımlara dönüştürmesi, şirket alımları yapması veya hissedarlara kar payı dağıtması gerekir. Bu tür şirketler yatırım yapmak için potansiyel taşıyan bir şirket olarak görülebilir.
Tabi ki burada EVA’nın mutlak değeri ve SSGRciro artış oranı arasındaki mutlak fark da önemlidir. Biraz önceki durumun tam tersine bakalım. EVA değeri negatif, ciro artışı SSGR değerinin üstünde ise, şirket hem katma değer oluşturmuyor (hatta değeri yok ediyor) ve üstüne bir de nakit darboğazı içine giriyor demektir. Böyle bir şirketin, tehlikeli sularda olduğunu söyleyebiliriz.
Bu durumda olan şirketlerde ciddi bir analiz yapılmalı, muhtemelen acil bir yeniden yapılanma programı devreye alınmalıdır. Strateji, pazarlama, satış, operasyon, finans ve yönetim komple gözden geçirilmelidir. Bu durumun farkında olup da değişime gitmeyen şirketlerin sürdürülebilir performans sorunları olabilir. EVA değeri pozitif, ciro artışı SSGR değerinin üstünde ise, o şirketin hissedarları için ekonomik katma değer üretebildiğini, ancak satış artışının gerektirdiği nakdi üretemediğini ve nakit açığı içinde olduğunu söyleyebiliriz.
Böyle bir şirketin, acil olmayan sermaye yatırımlarını bekletmesi, temettü ödemelerini azaltması ya da hiç yapmaması, sermaye artırımı, halka arz veya borçlanma yoluyla nakit sağlaması ve satış artışını sürdürülebilir bir seviyede tutması gerekir. Bu tür bir şirket özellikle, satış- finans- üretim dengesini sağlayarak bir üst lige çıkabilir. EVA değeri negatif, ciro artışı SSGR değerinin altında ise, o şirket değer üretmiyor, ya da değeri yok ediyor ancak nakit fazlası oluşturuyor demektir.
Bu tür bir şirketin nakit fazlasını, karlılığı artırmak için kullanması gerekir. Şirket içi verimliliğin artırılması, gider tasarruflarına gidilmesi, nakdin önemli ölçüde ciro artışı için kullanılması, brüt kar ve faaliyet karı marjlarını artırmaya yönelik adımlar atması gerekmektedir. Ayrıca sermaye yapısı da gözden geçirilmeli, WACC yani ağırlıklı ortalama sermaye maliyetini düşürmeye yönelik bir strateji izlenmelidir.
Bu değerlendirmeyi nasıl yapacağız?
Borsada işlem gören halka açık şirketlerin analizlerini yapmak için gerekli veri bulunabilir. Bu açıdan finans ve temel analiz bilgisi iyi olan yatırımcılar şanslılar. Ancak halka açık olmayan şirketler için hesaplamalar biraz da karmaşık olabilir. Şirketiniz için bu analizlerin yapılması noktasında, eğer içeride bu konuda uzmanlık yok ise, EVA ve SSGR hesaplama, yorumlama ve strateji geliştirme noktasında yetkin ve tecrübeli finansal yönetim danışmanlarından faydalanabilirsiniz. Bu değerlendirmeyi yapacak olan büyük ölçekli şirketler, bunu şirket geneli için yaptıkları gibi stratejik iş birimleri özelinde de (örneğin ayrı işletmeler, ürünler, hizmetler ya da markalar gibi) yapabilirler.