Ette yapılan KDV indirimi fiyatları düşürür mü?
Bilindiği üzere, Katma Değer Vergisi Kanunu'na ekli listelerde belirtilen mal ve hizmetler ve diğer bazı mal ve hizmetler için uygulanacak Katma Değer Vergisi (KDV) oranları hakkında 30.12.2007 tarih ve 26742 sayılı Resmi Gazete'de 2007/13033 sayılı Bakanlar Kurulu kararı yayımlanmıştı.
Bu Bakanlar Kurulu kararı ile daha önce çok sayıda kararname ile getirilen düzenlemeler birleştirilerek tek bir kararnamede toplanmış, ayrıca, bazı mal teslim ve hizmet ifalarına ilişkin KDV oranlarında yeni değişiklikler yapılmıştı. Bu çerçevede yapılan değişikliklerden biri de küçük ve büyükbaş hayvan etleri ve bağırsağının toptan satışındaki KDV oranın %1'den %8'e çıkarılmış olmasıydı. Küçük ve büyükbaş hayvan etleri ve bağırsağının perakende teslimlerindeki %8 oranı ise korunmuştu. Dolayısıyla, İstatistik Pozisyonlarına Bölünmüş Türk Gümrük Tarife Cetveli'nin 2 nolu faslında yer alan malların (küçük ve büyük baş hayvanların ve kümes hayvanlarının etleri ve sakatatları bu fasıl mallar içindedir) gerek toptan gerekse perakende teslimlerinde de %8 KDV oranı uygulanmaktaydı.
Keza, anılan Bakanlar Kurulu kararı uyarınca, canlı küçük ve büyükbaş hayvanların (arılar dahil) toptan teslimlerinde %1, perakende teslimlerinde ise %8 KDV oranı uygulanmaktaydı. Canlı kümes hayvanları [horozlar, tavuklar ("GallusDomesticus" türü) ördekler, kazlar, hindiler ve beç tavukları gibi evcil türler] için ise bunların gerek toptan gerekse perakende teslimlerinde % 8 KDV oranı uygulanmaktaydı.
Bu kez, 27.11.2011 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 2011/2466 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile; İstatistik Pozisyonlarına Bölünmüş Türk Gümrük Tarife Cetveli'nin 2 nolu faslında yer alan malların (küçük ve büyük baş hayvanların ve kümes hayvanlarının etleri ve sakatatları bu fasıl mallar içindedir) toptan teslimlerinde uygulanacak KDV oranı %8'den %1'e indirilmiştir. Dolayısıyla, anılan malların 28.11.2001 tarihinden itibaren yapılacak toptan teslimlerinde %1 KDV oranı uygulanacaktır. Bu malların perakende teslimlerinde ise, önceden olduğu gibi, %8 KDV oranı uygulanmaya devam edecektir.
Keza anılan Karar ile; İstatistik Pozisyonlarına Bölünmüş Türk Gümrük Tarife Cetveli'nin 1 nolu faslında 01.05 istatistik pozisyonunda yer alan "Canlı kümes hayvanları [horozlar, tavuklar ("GallusDomesticus" türü) ördekler, kazlar, hindiler ve beç tavukları gibi evcil türler]"in toptan teslimlerinde uygulanacak KDV oranı da %8'den %1'e indirilmiştir. Dolayısıyla, anılan malların 28.11.2001 tarihinden itibaren yapılacak toptan teslimlerinde de %1 KDV oranı uygulanacaktır. Bunların perakende teslimlerinde ise, önceden olduğu gibi, %8 KDV oranı uygulanmaya devam edecektir.
Yapılan bu değişiklikler kamuoyunda etlerdeki fiyatların düşeceği izlenimi yaratmış, hatta Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı "indirimin tüketici fiyatlarına yansıyacağını ve fiyatları bir miktar aşağı çekeceğini" açıklamıştır. Ancak yukarıda açıklandığı üzere, yapılan katma değer vergisi indirimi sadece toptan satışlara ilişkin olup, perakende satışlarda katma değer vergisi indirilmemiştir.
Bilindiği üzere, katma değer vergisi yansıtılan bir vergi olup, üreticiden tüketiciye kadar geçirilen her safhada, katma değer vergisindeki indirim mekanizması nedeniyle, üretici, toptancı, perakendeci üzerinde katma değer vergisi yükü kalmamakta ve son aşama olan perakende safhadaki satış fiyatı üzerinden katma değer vergisi nihai tüketiciye yansıtılmakta ve nihai tüketici tarafından ödenmektedir. Dolayısıyla, nihai tüketiciye satış aşaması olan perakende satışlardaki katma değer vergisi oranı indirilmedikçe fiyatların düşmesi sözkonusu olamaz. Örneğin; toptancının perakendeciye satış fiyatının 90 TL olduğunu, perakendecinin ise bu alım fiyatı üzerine 10 TL kâr koyup 100 TL bedelle satış yaptığını varsayarsak, perakendeci safhadaki KDV oranı %8 olduğu için, nihai tüketicinin bu alımı için ödeyeceği KDV dahil bedel (100 + 8 =) 108 TL olacaktır. Perakendeci nihai tüketiciden tahsil ettiği 8 TL KDV'den, bu malın alımı için toptancıya ödemiş olduğu KDV tutarını indirecek ve geriye kalan KDV tutarını ise vergi dairesine ödeyecektir. Etlerin toptan tesliminde KDV oranı %8 iken perakendecinin toptancıya ödeyeceği KDV tutarı (90 x % 8=) 7.20 TL olacak ve perakendeci, nihai tüketiciden tahsil ettiği 8 TL KDV'den 7.20 TL'yi indirecek ve kalan 0.80 TL'yi vergi dairesine ödeyecektir. Etlerin toptan tesliminde KDV oranı %1 olduğunda ise, perakendeci nihai tüketiciden tahsil ettiği 8 TL KDV'den toptancıya ödediği (90 x %10) 0.90 TL'yi indirecek ve kalan 7.10 TL'yi vergi dairesine ödeyecektir. Her iki durumda da nihai tüketicinin ödediği KDV dâhil fiyat değişmeyecek ve 108 TL olarak sabit kalacaktır.
Etlerin toptan satışlarında yapılan bu KDV indirimi olsa olsa bu etleri toptan olarak alan kişilere ya da perakendecilere finansman imkânı sağlayacaktır. Bu şekilde toptan alım yapan kişiler, bu alımları için daha önce ödedikleri KDV dâhil bedeli %7 KDV oranı kadar daha az olarak ödeyecektir. Örneğin, toptancının alım bedelinin 100 TL olduğunu varsayarsak, bu alımı için daha önce ödediği KDV dahil bedel 108 TL iken, şimdi ödeyeceği KDV dahil bedel 101 TL olacak, dolayısıyla 7 TL tutarında daha az ödeme yapmış olacaktır. Ülkemize et ithal edenler de bu finansman avantajından yararlanmış olacaklardır. Bu durum gerek ithalde alınan kdv gelirlerinde azalma yaratabileceği gibi, daha önce üretici ya da toptancı aşamasında devlete intikal eden katma değer vergilerinin daha geç bir şekilde perakendeci safhada devlete intikaline neden olabilecektir. Öte yandan bu KDV indirimi, perakende satış öncesi safhalardaki kayıt dışı satışların daralması ve kayıt altına alınmasını da sağlayabilir.
KDV indirimi sonrası büyük tavuk üreticilerini neler bekliyor?
Diğer taraftan, anılan KDV indirimleri özellikle büyük tavuk üreticilerini çok büyük ölçüde olumsuz etkileyebilecektir. Şöyle ki; yukarıda açıklandığı üzere, anılan Bakanlar Kurulu Kararı ile tavukların gerek canlı toptan teslimlerinde gerekse bunların kesilerek etlerinin toptan tesliminde KDV oranı %8'den %1'e indirilmiş bulunmaktadır. Dolayısıyla, büyük tavuk üreticileri satışlarında %1 oranında KDV tahsil edecekler, ancak bu tavukların yetiştirilmesi aşamasında katlandıkları maliyet ve giderler dolayısıyla yüklendikleri kdv tutarları çok daha fazla olacağından yüklendikleri bu KDV tutarlarını indiremeyeceklerdir.
Bilindiği üzere, Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 29/2. maddesi hükmü uyarınca, Bakanlar Kurulu'nca vergi oranları indirilmiş teslim ve hizmetler nedeniyle yüklenilen ve teslim ve hizmetin gerçekleştiği vergilendirme döneminde indirim yolu ile giderilemeyen KDV tutarının, Bakanlar Kurulu'nca her yıl belirlenen tutarı aşan kısmı yılı içinde mahsuben, yılı içinde mahsuben iade edilemeyen kısmı ise izleyen yılda nakden veya mahsuben iade edilmektedir. Bu kapsamda, büyük tavuk üreticilerinin indirim konusu yapamadıkları yüklendikleri katma değer vergilerini cari yıl içinde vergi, sigorta gibi borçlarına mahsup ederek ya da yılı geçtikten sonra yine vergi, sigorta gibi borçlarına mahsup etmek suretiyle ya da nakten iadesini alabilecekleri düşünülebilir. Ancak gerek iade prosedürlerindeki yaşanılan zahmet ve zaman kaybı gerekse cari yıl içinde mahsup edebileceği vergi, sigorta gibi borçlarını çok çok aşacak düzeyde yüklenim KDV'lerinin bulunması dikkate alındığında, büyük tavuk üreticilerinin çok büyük finansman ihtiyaçlarının doğacağı açıktır. Bu durum, anılan üreticilerin iflaslarına yol açacak boyutlara da ulaşabilir. Bu anlamda, mali ve siyasi idarenin sektör temsilcilerinin de görüş ve önerilerini dikkate alarak gerekli tedbirleri bir an önce almasında yarar vardır.