Etlik piliçte gıda hijyeni ve helal sertifikası
Geçen yazımda, “Türkiye’de Piliç Eti Güvenilirliği, Riskler, Algılar ve Gerçekler” başlığıyla Doç. Dr. Gökhan Filik tarafından hazırlanan ve tez danışmanı olduğum çalışmaya değinmiştim. Kamuoyunu çokça ilgilendiren bir konu olduğundan birçok yorum ve değerlendirmeler aldım.
Bugünkü yazımda, tezin bazı önemli sonuçlarına daha yer vereceğim. Sayın Filik, çok başarılı bir akademisyen. Zootekni alanında doktorasını tamamladıktan sonra tarım ekonomisi alanında da her iki sahayı ilgilendiren, multidisipliner ikinci bir doktora yaptı benim danışmanlığımda.
Tezler çözüm odaklı olmalı
Öncelikle şunu ifade etmeliyim ki bir problemin çözümüne yönelik olan, politika yapıcılara, sanayicilere ve akademisyenlere somut çözüm önerileri içeren çalışmalara çok ihtiyaç var.
Yapılan akademik çalışmaların önemli bir kısmının uygulamada, sahada ve endüstride karşılığı yok. Akademik gerekler yerine getiriliyor ve çalışma rafta yerini alıyor. Bu çalışmanın somut çıktılarının kamuoyuna duyurulması yönünde, gazetedeki köşemiz önemli bir fırsat sunuyor. Çalışmanın detaylarına geçmeden bir konuya daha dikkat çekmek istiyorum. Üretici-araştırmacı ve yayımcı sac ayağı ülkemizde maalesef çok sağlıklı işlemiyor. Ülkemizde yayım çalışmaları kamu ağırlıklı.
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın teknik elemanları, kırtasiye yükünün fazlalığından sahaya inemiyor, sahanın sorunlarını hızlıca tespit ederek araştırma kurumlarına aktaramıyor ve yayım çalışmalarına yeterince mesai harcayamıyor. Aslında bahsettiğimiz sac ayağı neredeyse hiç oluşamadı.
Araştırma ayağı (üniversiteler çoğunlukla) sahadaki sorunlardan çok uluslararası bilim camiasında kabul alabilecek, etki değeri yüksek dergilerde yayın yapmayı hedefliyorlar. Bu yayınların sonuçları ise maalesef sahaya yansımıyor.
Etlik piliçte etik endişeler ve helal sertifikası
Ülkeler geliştikçe gıda hijyeni ve kalitesi önem kazanıyor. Hijyen denince temizlik, helal gıda dendiğinde ise maddi ve manevi açıdan temiz, İslami açıdan da uygun olan gıda anlaşılabilir. İslam ülkelerinde tüketici açısından bunun belgelenmesi talebi giderek artıyor. Bu amaçla helal gıda sertifikası veren kurumların sayısı artıyor. Filik’in tezinde detaylı olarak işlediği etik ve helal kavramları ile helal sertifikası ve helal kesim konularının kısa bir özeti aşağıda yer alıyor:
●Helal kavramı halen üretici ve tüketiciler nezdinde tam olarak anlaşılamamıştır.
●Bazı tüketiciler etik endişeler veya İslami değerler sebebiyle halen etlik piliçlerin elektro şok ile bayıltılarak makinalı kesim yapıldığını düşünmekteler. Üretici birlikleri ve STK’ların makinalı kesimin yerini tekrar bıçak ile kesim metodunun aldığı hakkında kamuoyunu bilgilendirici eğitim ve yayım faaliyetlerini yürütmeleri gerekmektedir.
●Bazı tüketicilerin etlik piliçlerin beslenmesi sırasında rendering ürünlerin kullanımından kaynaklı olarak necis sayıldığı algısı çok yüksektir. Hem etik hem de İslami açıdan birçok ülkede rendering ürünlerin etlik piliçlerin rasyonlarında kullanımı ile ilgili olarak yasaklamalar gelmiştir.
●Son yıllarda tüketicilerin bilinçlenmesiyle ambalajlı ve güven teşkil edecek (helal kesim gibi) etiketlemelerin önemi artmıştır. Fakat bilinçli bir tüketici kitlesinin önem verdiği bir konu olarak sınırlı bir grupta güven algısı oluşturmaktadır. Bu sebeple ürünler üzerinde güven teşkil edecek etiketlerin sağlanması gerekirken, üretici birlikleri veya STK’lar, bu etiketlemelerin anlaşılması konusunda eğitim ve yayım çalışmalarını yapmalılar.
●Çoğu tüketici helal sertifikasının sadece kesim yöntemi veya kesen kişinin dini hassasiyeti ile alakalı olduğunu düşünmektedir. Fakat helal kavramının civciv kuluçkadan çıktıktan sonra başlayıp belki de en son tüketen bireyin tükettiği aşamaya kadar değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu sebeple üniversitelerin, üretici birliklerin veya STK’ların helal üretim konusu hakkında daha fazla eğitim ve yayım çalışmalarını yapmaları gerekmektedir.