Etiyopya ile Türk şirket arasında milyar dolarlık tahkim savaşı

Yapı Merkezi’nin Etiyopya’da aldığı 1.7 milyar dolarlık tamamlanamayan devasa proje, şimdilerde yargı sürecine sürüklenmiş durumda. Zararının tanzimi için tahkim yolunu seçen Yapı Merkezi’nin 500 milyon dolar zarar ettiği ifade ediliyor.

Türk inşaat şirketle­rinin Afrika’daki en önemli temsilcilerin­den biri Yapı Merkezi. Özel­likle Sahra Altı Afrika’da raylı projelerle öne çıkan Yapı Mer­kezi, bu yıl bölgenin ilk elekt­rikli demiryolu projesi olan Tanzanya’daki Darüsselam ve Maragoro şehirlerini birleşti­rerek faaliyete almıştı.

Ekim ayında da Uganda’daki Mala­ba-Kampala Demiryolu Prp­jesi’nin temelini atan şirke­tin, bölgede bu alanda aldığı milyar dolarlık projelerin ilki ise Etiyopya idi. 2015 yılında Etiyopya’nın merkezi ve ku­zeyini stratejik Cibuti limanı­na bağlayan hayati bir ulaşım bağlantısı olarak öngörülen 447 kilometrelik demir yolu hattının inşasını üstlenen Ya­pı Mewrkezi, projeyi tamam­lamak üzereyken ülkede 2018 yılında siyasi bir kriz baş gös­terdi ve 2020 yılında da şid­detli çatışmalar başladı.

Proje 1.7 milyar dolar dava 1.6 milyar dolar

Etiyopya’da federal hükü­met ile Tigray Halk Kurtuluş Cephesi (TPLF) arasındaki yıllar önce biten savaş yenin­den başlanmıştı. Etiyopya’nın kuzeyindeki Tigray, Amhara ve Afar bölgelerindeki savaşın yarattığı zorluklar nedeniyle Türk şirketi Yapı Merkezi, ça­lışmaları tamamlamadan ül­keden ayrıldığını yerel yöneti­me bildirdi ve bu iddialı proje belirsizliğe sürüklendi.

Etiyopya Maliye Bakan­lığı’nın 2023 raporuna göre, savaş ülke genelinde yaklaşık 28 milyar dolarlık bir ekono­mik zarara neden oldu. Mali­ye Bakanı Ahmed Şide, Halk Temsilcileri Meclisi’nde yap­tığı sunumda bu rakamın da Etiyopya’nın gayri safi yurt içi hasılasının yüzde 25’in­den fazlasına denk geldiğini ifade etti.

Yapı Merkezi’nin aldığı 1.7 milyar dolarlık tamamlana­mayan işte bu devasa proje, şimdilerde yargı sürecine sü­rüklenmiş durumda. Türk şir­keti, ülkeden çekilirken büyük bir maddi kayba girmiş ve Eti­yopya’daki araç ve gereçleri yağmalanmıştı. Yapı Merkezi, zararının tanzimi için tahkim yolunu seçerken, zararın 500 milyon dolara ulaştığı ifade ediliyor. Projenin sahibi olan Etiyopya Demiryolları Şirketi (ERC) ise Türk müteahhit Ya­pı Merkezi’ne yönelik Lond­ra’daki Uluslararası Tahkim Mahkemesi’ne karşı dava açtı. Etiyopya devletinin Türk şir­kete karşı açtığı dava 1.6 mil­yar dolar.

Türk Eximbank kredi vermişti

-Yapı Merkezi Holding’in 42 ayda tamamlaması planlanan 389 kilometre uzunluğundaki Awash Waldia ile Hara Gabaya bölgesi arasındaki demiryolu, istasyon ve bakım hatlarıyla 447 kilometreyi bulacaktı. Yapı Merkezi Holding’in inşa edeceği demiryolu hattında, üç terminal istasyonuyla altı ara istasyon yer alacaktı.

-2015’te Amhara Eyaleti’nin Kombolcha kentindeki temel atma töreninde konuşan Etiyopya Başbakanı Hailemariam Desalegn, demiryolu projesinin sadece ülke kentlerini bağlamayacağını, gelecekte Afrika ülkeleriyle de demiryolu ağı kurmayı planladıklarını belirtmişti.

-Türk Eximbank’ın da kredi verdiği projenin yüzde 50’si 2017’de bitmiş ve test sürüşleri başlamıştı. 2020 sonunda tamamen hizmete girmesi beklenen proje, iç savaş ve çatışmalar nedeniyle tamamlanamadı.