Esnaf ve sanatkarımız ‘daralıyor’

Esnaf ve sanatkâr toplumun sigortası olarak tanımlanır. Ekonomik ve sosyal yapımızın istikrar unsuru, toplumumuzun orta direğidir. İşletme sayılarının çokluğu, ülke çapında istihdama sağladıkları büyük katkı, bölgesel sosyo-ekonomik dengelerin kurulması ve üretimde azımsanmayacak bir paya sahip olmaları nedeniyle, dünyada olduğu gibi ülkemizde de ekonomik ve sosyal yapının önemli bir unsuru olarak görülmektedir.

Nisan 2014 tarihi itibarıyla TESK verilerinde esnaf sanatkar sayısı 1.528.306 işyeri sayısı ise 1.646.779. Esnaf ve sanatkârlar, aileleriyle birlikte değerlendirildiğinde nüfusumuzun yaklaşık yüzde 10’unu oluşturuyor. Bölgesel dağılıma bakıldığında; yüzde 25.9’u Marmara, yüzde 18’i Ege, yüzde 15.2’si Akdeniz, yüzde 14.6’sı İç Anadolu, yüzde 13.1’i Karadeniz, yüzde 7’si Güneydoğu, yüzde 6.2’si ise Doğu Anadolu Bölgesi'nde yer almakta. İl bazında örneklemek gerekirse durum şöyle: İstanbul 169 bin 761 kişiyle başı çekiyor, İstanbul’u 98 bin 429 esnaf ve sanatkârla İzmir, 71 bin 299’la Ankara, 63 bin 719’la Antalya, 57 bin 102 ile Bursa, 44 bin 409’la Konya, 43 bin 12 ile Mersin, 40 bin 475 ile de Manisa izliyor.

Esnaf ve sanatkarların sorunları ise saymakla bitmiyor. TESK Genel Başkanı Bendevi Palandöken’den oda başkanına, oradan bir fiil bunları yaşayan esnaf ve sanatkarların dile getirdikleri ekonomi açısından büyük önem atfediyor. 
Hükümetin sorunların çözümü için gösterdiği çabaları olumlu ancak yetersiz buluyorlar. Sorunlarına çözüm bulamayan esnaf ve sanatkarlar işlerini kapatma yolunu seçiyorlar.

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV ) bu konuda güzel bir çalışma yaparak önceki günlerde kamuoyuna sunmuştu. İstihdam İzleme Bülteni’ne göre, Türkiye genelinde esnaf sayısı bir yılda yüzde 3.4 oranında -64 bin- azalarak 1 milyon 849 bine geriledi. 

Mevsimsellikten arındırılmış seride Ekim 2012’de en üst seviyeye ulaşan esnaf sayısı Ocak 2014’e 
kadar düşme eğilimini sürdürdü. Ekonomiyi soğutma tedbirleri alınan Ekim 2012’den Ocak 2014’e esnaf sayısı 118 bin azaldı. İstihdam İzleme Bülteni’ne göre, 81 ilin 48’inde geçen yıla göre esnaf sayısı azaldı. En büyük azalma İstanbul, Ankara ve İzmir’de gözlendi. Esnaf sayısı İstanbul’da 31 bin azalarak 441 bine, Ankara’da 8 bin azalarak 118 bine, İzmir’de 7 bin azalarak 108 bine geriledi. 
Üç büyük kentin yanı sıra Mersin, Bursa, Hatay, Kayseri, Aydın, Eskişehir, Antalya, Denizli, Adana, 
Kocaeli, Giresun ve Çanakkale en fazla azalış olan iller listesinde yer aldılar.

Anılan dönem itibariyle esnaf sayısının azaldığı iller olduğu gibi arttığı iller de oldu. En fazla artış belirlenen illerin başında ise Samsun, Urfa, Sakarya, Sinop, Osmaniye ve Uşak geldi. TEPAV çalışma raporunda azalan esnaf sayısına ve dağılımına Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonu (TESK) verilerine bakıldığında ilginç sonuçlarla karşılaşılıyor. 
- Kapanma rekoru bakkal, bayi ve büfelerde..
- Sicil terkini yapan esnaf gruplarının başında bakkallık, bayilik, büfecilik, kahvecilik, kıraathanecilik ve internet kafe işletmeciliği, minibüsçülük, taksicilik, kadın ve erkek kuaförlüğü, nakliyecilik ve nakliye komisyonculuğu, kamyonculuk, kamyonetçilik, lokantacılık, pazarcılık, servis aracı işletmeciliği geliyor. Kır kahvesi, çay bahçesi, çay ocağı, piknik ve dinlenme yeri işletmeciliği, tuhafiyecilik, şoförlük, konfeksiyon imal ve satıcılığı, otobüsçülük, kafe, kafeterya, kahvaltı salonu işletmeciliği, emlakçılık, aperatif yiyecek maddeleri imal ve satıcılığı, turistik, otantik hediyelik ve hatıra eşya imal ve satıcılığı ve hırdavatçılık da en fazla sicil terki yapılan işler arasında.

Türkiye'nin önemli bir süreçten geçtiğini ifade eden TESK Genel Başkanı Bendevi Palandöken, 
bu manzara karşısında şu değerlendirmede bulunuyor: “Ülke ekonomisinde esnaf ve sanatkar 
bakımından büyük bir durgunluk yaşanmakta ancak dolar kuru yükselişini sürdürüyor. Bu dövizde yaşanan yükselişler ve piyasadaki durgunlukla birlikte esnaf ve sanatkarın işlerinde önemli bir daralma yaşanmaktadır. Sermaye ile yarışında devamlı güç kaybeden, esnaf ve sanatkarımız sıkıntı içerisindedir. Örneğin, Türkiye genelinde AVM sayısı son 10 yılda yüzde 400 oranında artarak 310'a ulaştı. Şu an 54 ilimizde AVM varken 2015 yılında AVM açılan il sayımız 60'a yükselecek.” 
Nazik bir süreçten geçerken esnaf sanatkarın sorunlarını dikkate almakta fayda var…