Esnaf bugününü arayacak gibi

Tüm dünyayı etkileyen finansal kriz, henüz reel kesime birebir yansımadı. Üstelik, gelişmiş tüm ülkelerde etkisini hissettiren finansal kriz, Türk finans sektörüne etki etmiş de değil; etmeme olasılığı da şu anki tabloda çok yüksek. Bunun nedenleri ise malum; Türk bankacılık sisteminin, 2001 yılında tüm ülke olarak içine düşülen girdaptan sonra ciddi bir şekilde kontrol altına alınması, bankacıların da bu krizden gereken dersleri çıkarmış olmaları.

Ancak bizde reel sektör yönünden uzunca bir süredir bir dizi sorun yaşanıyordu ve önümüzdeki süreçte tüm dünyayı etkisine alacak reel sektör kriziyle birlikte bizdeki sorunlar daha da artmaya aday görünüyor. Üretim ayağında yaşanan sorunlar bir yana, işlerin durgunluğu ve bunun özellikle küçük esnaf ve sanatkara olan etkisi son kriz öncesinde de adeta had safhaya çıkmıştı zaten. Türkiye İstatistik Kurumu'nun açıkladığı son veriler de bu sıkıntıyı çok somut biçimde ortaya koyuyor.

Daha önce de vurgulamıştık; kurulan şirket ve kooperatiflerle kapananlar arasındaki denge yıllardır değişmiyor. 2003 yılından beri, kurulan her 100 şirkete karşılık yaklaşık 18 şirket kapanmak durumunda kalıyor. Yılın ilk dokuz ayında da bu denge değişmedi. Bu dengenin, 2003'ten beri değişmiyor olmakla birlikte, kriz yılı olan 2001'deki düzeyin bir kat üstünde olduğunu belirtelim.

İstatistiklerde, ticaret unvanlı işyerleri, diye geçen küçük esnaf ve sanatkar kesiminde ise denge giderek bozulma eğiliminde. 2001 yılında, faaliyete geçen her 100 esnafa karşılık 83 esnaf ticaretten çekilmek zorunda kalmıştı. İzleyen yıllarda belirgin bir iyileşme yaşandı ve 2005 yılına gelindiğinde, söz konusu denge 36'ya kadar indi. Sonra yeniden bozulma başladı. Geçen yılın ilk dokuz ayında ve tümünde faaliyete geçen her 100 esnafa karşılık 48 esnafın ticaretten çekildiği görüldü. Bu yılın ilk dokuz ayında ise ticaretten çekilmek zorunda kalanların sayısı 57'ye yükseldi. Üstelik bu yılın dokuz aylık döeminde, ticari faaliyette bulunmadıkları belirlendiği için kayıtları re'sen silinenler eklendiğinde, faaliyete geçen-faaliyetine son veren dengesi 83'e ulaşıyor. Bu denge, kriz yılı olan 2001'deki dengeye eşit.

TÜİK'in açıkladığı rakamlar, yılın ilk dokuz ayına ait ve eylül sonunda tırmanışa geçen global finans krizinin yansımalarını elbette taşımıyor. Bu krizin Türk reel sektörüne ve piyasaya olan etkilerini ancak önümüzdeki aylarda görebileceğiz. Dolayısıyla, gelecek aylarda ticari faaliyete başlayan küçük esnaf ve sanatkardan daha fazlasının ticaretten çekildiğine tanık olursak, buna şaşmamak gerek.          

Kurulan-kapanan şirket ve ticaret unvanlı işyerleri

  Şirket ve Kooperatifler Ticaret Unvanlı İşyerleri

   100 Kurulana   100 Kurulana

   Karşılık    Karşılık

 Kurulan Kapanan Kapanan  Kurulan Kapanan Kapanan

2000 33.161 1.887 5,7 21.404 12.055 56,3

2001 29.665 2.464 8,3 16.295 13.583 83,4

2002 30.842 3.667 11,9 24.012 14.994 62,4

2003 32.259 5.436 16,9 33.039 13.229 40,0

2004 40.925 7.660 18,7 40.540 17.221 42,5

2005 47.401 8.886 18,7 48.657 17.556 36,1

2006 52.699 9.471 18,0 52.523 23.342 44,4

2007 55.351 9.954 18,0 48.673 23.595 48,5

07 (9 Aylık) 42.538 7.456 17,5 38.052 18.175 47,8

08 (9 Aylık) 40.213 7.180 17,9 37.713 21.436(*) 56,8

    37.713 31.417(**) 83,3

Bu yılın dokuz ayında ticari faaliyeti bulunmadığı belirlenen 9.981 ticaret unvanlı işyeri re'sen kapatıldı. Bunlarla birlikte kapananların sayısı 31.417'ye ulaşıyor.  (*) Re'sen kapatılanlar hariç. (**) Re'sen  kapatılanlar dahil.