ESK’nın "Stratejik Planı"nda ithalatı durdurmak yok!
Et ve Süt Kurumu'nun (ESK), 2019-2023 dönemini kapsayan Stratejik Plan'ı yayınlandı. Planda hayvancılık, kırmızı et ve süt sektöründe yaşanan başarısızlığın temel nedenlerinden birisinin "plansızlık" olduğuna vurgu yapıldı.
Stratejik Plan'ın Güçlü ve Zayıf Yönleri, Fırsat ve Tehditler (GZTF) analizinde "Tehditler" başlığı altında hayvancılığı tehdit eden unsurlar şöyle sıralanıyor: "Besiciliğin azalması ve ham madde arzının dengesizliği. Kurumun ihtiyacı olan nitelikte personel istihdamını sağlayan uygulamaların yetersizliği, Yetişmiş personelin başka kurumlara geçmesi. Hayvansal ürünlerin üretiminde gerekli planlamanın yapılmaması. Hayvansal ürün üretim maliyetinin yüksek olması. Faaliyetlerimize konu olan üretim ve tüketim verilerinin sağlıklı olmaması. Üretim maliyetlerinin yüksekliği. Üst yönetimin sıklıkla değişmesi."
Her fırsatta dile getirdiğimiz plansızlık, yüksek girdi maliyetleri, besiciliğin giderek azalması, hammadde arzındaki dengesizlik ESK tarafından da tehdit olarak dile getiriliyor.
Cumhurbaşkanlığı onayladı ve yürürlüğe girdi
Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından onaylanarak yürürlüğe konulan Stratejik Plan'da öncelikle 2015-2019 döneminde uygulanan stratejik plan değerlendiriliyor. Hedeflerin neden gerçekleştirilemediği tek tek açıklanıyor. Uygulanmakta olan stratejik plana ilişkin şu değerlendirmeye yer veriliyor:
"Et ve Süt Kurumu 2015-2019 Stratejik Planı’nda; 3 temel alan, 8 stratejik amaç, 24 hedef ve 106 faaliyet belirlenmiş ve bu hedeflere ilişkin performans göstergeleri oluşturularak her yılsonunda “Performans Değerlendirme Raporu” hazırlanmak sureti ile izleme ve değerlendirme faaliyetleri gerçekleştirilmiştir. 2015-2019 Stratejik Planı’nın izlenmesi ve değerlendirilmesi kapsamında hazırlanan performans değerlendirme raporlarında “Piyasa İstikrarının Sürdürülmesine Katkı Sağlamak” alanı hedeflerimiz doğrultusunda yaklaşık yüzde 81, “Üretim ve Ticaret Faaliyetleri” alanı yüzde 75 ve “Kurumsal Yapının Güçlendirilmesi” alanı yüzde 88 olarak gerçekleşmiştir."
Hedeflere ulaşamamanın nedenleri
Hedeflere ilişkin göstergelerin gerçekleşmeme nedenleri ise şöyle ifade ediliyor: "Kurumumuzun et ve süt piyasalarında regülasyon amaçlı yoğun faaliyetlerde bulunması. Kurumsal olarak borsalar ile iş birliği yapılabilmesi için gerekli işlemler yapılmış olup borsalardan olumlu cevap alınamaması. Rekabet gücü yüksek ürün ve hizmetin gerçekleştirilememesi. Üretim yoğunluğu nedeniyle dışarıdan kesim ve parçalama hizmeti alınması. Sakarya Et Kombinası etüt çalışmaları kapsamında yapılan imar planlarına ilişkin ilgili kurumların görüşleri tamamlanmadığından projenin bitirilememesi. Uygulama projelerinin planlanan yıl içerisinde gerçekleştirilememesi. Avrupa Birliği normları ile uyumlaştırılmasında mevzuat kaynaklı sorunlar. İzin süreçlerinde yaşanan bazı gecikmeler. Arazi yapısı ve bölgemizdeki ve dünyadaki siyasi belirsizliklerdir."
En başarılı ve en başarısız hedefler
Geçmiş 5 yıllık döneme ilişkin hedeflerin gerçekleşme oranı 100 üzerinden değerlendirildiği plana göre, et ve süt fiyatı dalgalanmalarını makul seviyede tutma hedefi yüzde 75 oranında, ette hammadde varlığını artırmaya yönelik çalışmalarda yüzde 100, et ve süt tüketimini artırmaya yönelik çalışmalarda yüzde 68 oranında hedefler gerçekleştirildi. Sektörel ticaretin geliştirilmesine katkı sağlamada başarı oranı sıfır oldu. Çevre ve doğal kaynakların yönetilmesi, kurumsal bilgi yönetim sistemini etkinleştirmede de hedeflerin hiç biri gerçekleştirilemedi. Bu hedeflerde de başarı oranı 100 üzerinden 0 (sıfır) olarak açıklandı. Hammadde tedarik maliyetlerinin azaltılmasında hedeflerin yüzde 66'sı, atıl kapasitenin STK ve özel sektör işbirliğinde kullanılması hedeflerinin ancak yüzde 25 oranında gerçekleştirildi.
Geleceğe bakış
Et ve Süt Kurumu'nun 2019-2023 Stratejik Plan hedefleri ve amaçları ise şöyle belirlendi:
- Birinci amaç; Et ve süt piyasalarının istikrarına katkı sağlamak olarak belirlenirken, bu amaca ulaşmak için; et ve süt piyasasında dönemler arası arz ve talep dengesizliğini gidermeye yönelik çalışmalar yapılması hedefleniyor. Ayrıca, ette hammadde varlığını artırmaya yönelik çalışmaların yapılması, küçükbaş hayvan eti tüketimini arttırmaya yönelik çalışmalarda bu hedefler arasında sıralanıyor.
- Belirlenen ikinci amaç; Sektöre ilişkin standartların geliştirilmesi. Bu amaca uygun olarak karkas derecelendirme çalışmalarına katkı sağlanması, 2020 yılı sonuna kadar istatistiki veriler için güvenilir bir veri havuzu sistemi oluşturulması hedefleniyor.
- Üçüncü amaç ise; Et ve Süt Kurumu'nun kârlılık ve veriminin artırılması olarak belirlendi. Bu amaca ulaşmak için hedeflenen çalışmalar ise şöyle: Hammadde tedarik maliyetlerinin azaltılması, pazarlama faaliyetlerinin geliştirilmesi, atıl kapasitenin kamu ve özel sektör ile STK'lar tarafından kullanılması, üretim ve işletme maliyetlerinin azaltılması, üretimde teknoloji kullanımının yaygınlaştırılması, Ürün ve Üretim İzlenebilirliği Sistemi kuruma ait kombinalarda uygulamaya geçirilmesi hedefleniyor.
Özetle, Et ve Süt Kurumu'nun 2019-2023 Stratejik Planı'nda bugüne kadar üretim planlamasının yapılamadığı, üretim maliyetlerinin yüksek olduğu, besiciliğin azaldığı açıkça itiraf ediliyor. Fakat, bunun temel nedenlerinden birisinin yapılan yoğun ithalat olduğu gözardı ediliyor. Gelecek 5 yılda ithalatın durdurulması, üretim planlamasının yapılması, maliyetlerin azaltılması, üretimin artırılmasına yönelik net bir ifade yok. Gelecek 5 yılda da ithalata dayalı bir politikanın devam edeceği anlaşılıyor.