Eski, kullanılmış ve yenileştirilmiş eşya uygulamasında son durum
Eski, kullanılmış, yenileştirilmiş, kusurlu (defolu) ve yatık (zamanla dayanıklılığını yitirmiş) malların ithali izne tabi olduğunu başta belirtmek gerekiyor. Her ne kadar izin alınsa da ithal edilen eşyaların güvenlik, kalite ve standartlara uygunluk açısından tüketicimizi ve üreticimizi korumak amacıyla bazı tedbirler alınmış bulunuyor.
Gerçekleştirilen ithalat ve ihracatta denetimler, risk esaslı olarak web tabanlı bir yazılım olan Dış Ticarette Risk Esaslı Kontrol Sistemi (TAREKS) üzerinden yapılıyor. Uygulamada, bu ürünlerin ithalat denetimlerinin müracaatları TAREKS sistemi üzerinden yapılıyor ve bir kısmı TSE elemanlarının ekranına düşüyor bir kısmı da Dış Ticaret Müsteşarlığı Dış Ticarette Standardizasyon Denetmenleri’nin ekranlarına düşüyor.
Bu müracaatları yükümlüler veya doğrudan ya da dolaylı temsilcileri (Gümrük Müşavirleri) kendi ofislerinden ilgili tebliğde belirtilen CE deklarasyonu, test raporları, konşimento, antrepo beyannamesi gibi belgeleri sisteme yükledikten sonra sisteme kayıt ediyorlar.
TAREKS sistemi, risk kriterlerine göre doğrudan uygunluğu ekran üzerinden mail olarak veya fiili denetim olarak işlemi sürdürüyor. Bu bilgi de sistem tarafından mail olarak ilgilisine geri geliyor ve kâğıt ortamına aktarılarak beyannameye ekleniyor. Bazen sistem arızaları nedeniyle ekranın gözükmemesi gibi sorunlar olsa da, gümrük memuru bu belgede yazan tareks numarasından hareketle ekrandan belgenin doğruluğunu kontrol edebiliyor. Sistemde fiili denetim istenmesi halinde ilgili görevlinin hangi gün saat kaçta orada olacağı yükümlü ya da temsilciye bildiriliyor. Fiili denetimde ürünlerle belgeler kontrol edildikten sonra uygunluk veriliyor veya olumsuzluk varsa olumsuz rapor veriliyor.
TAREKS sistemi Ekonomi Bakanlığı ile ilgili işlemlerin sürdürüldüğü sistem olması nedeniyle ürün güvenliği tebliğleri haricinde (CE kontroller,TSE kontrolleri, tıbbi cihazların uygunluk denetimleri, kişisel koruyucu donanımların kontrolleri vb.) Kullanılmış makineler ile ilgili de kontrol Ekonomi Bakanlığı’nda olduğundan bu kapsamdaki müracaatlar da 2 kısımda oluyor.
2016/ 1 satılı ithalat tebliğinin ek 1 sayılı listesinde yer alan ‘’ithalinde izin alınmayacak eşya listesi’’ kapsamındaki ürünlerin ithalatı için TAREKS sistemi üzerinden, diğer bütün kullanılmış ürünler için Ekonomi Bakanlığı’nın internet sitesi üzerinden http://ith7. ekonomi.gov.tr üzerinden yapılarak sonuçlandırılıyor.
Gümrük hizmetleri Tek Pencere Sistemi çerçevesinde basitleştirilmiş bulunuyor. İthalat Rejim Kararı’nın 7. maddesine göre; “Eski, kullanılmış, yenileştirilmiş, kusurlu (defolu) ve yatık (zamanla dayanıklılığını yitirmiş) malların ithali izne tabi” olmakla birlikte, bazı eşyaların izne tabi olmaması, bazılarının tasarruflu yazı ve genelge ile izin kapsamından çıkarılmış olması bazılarının 15481 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’na, bazılarının ise 2016/1 sayılı tebliğ kapsamında değerlendirildiği, hariçte işleme rejimi kapsamında konuyu ele aldığımızda ise yükümlünün önünde daha karmaşık bir mevzuatın olduğu anlaşılıyor.
Gümrük ve Ticaret Başmüfettişi Sefa Yayla’nın belirttiği gibi, bu konudaki mevzuatın mümkün olduğunca dağınıklıktan ve anlaşılamaz olmaktan çıkarılması gerekiyor.