Erdoğan/Putin görüşmesi, Adana Mutabakatı ve beklenecek adımlar…
Erdoğan/ Putin görüşmesinde 20 Ekim 1998’de imzalanan 22 maddelik Adana Mutabakatının gündeme gelmesi tartışmaya açıldı. Şimdi Erdoğan, Esad’la görüşmenin üst düzeyde olmayacağını söylerken, Adana Mutabakatı konusunda hangi ortamda görüşmeler başlayacak ve son aşamada iki devletin imzalaması gereken notada ne olacak…
23 Ocak günü Erdoğan/Putin görüşmesinde gündeme gelen 20 Ekim 1998 Adana mutabakatı nedir? Erdoğan’ın, mutabakat metninden söz ederken, “Türkiye’nin bölgedeki ağırlığını hissettirebileceği önemli bir anlaşma” nitelemesinin ardından Putin’in çözüm için Esad’la görüşmesi gerektiği iması üzerine söylediği, “Bir milyona yakın insanın ölümüne, milyonlarcasını göçe zorlamış biriyle üst düzey temasımız olamaz” sözleri, bazı yorumcular tarafından Şam’la temasa hiçbir şekilde sıcak bakmadığı şeklinde yorumlandı. Bazı yorumcular ise üst düzey temas olmadan, konunun gündeme alınıp müzakere edileceği şeklinde yorumlandı. Doğrudan Esad’la temas olmadan devletlerarası bir metin olan Adana Mutabakatının ele alınıp yenilenemeyeceğini iddia edenler de oldu. CHP sözcüleri de bunlar arasında yer aldı.
Şimdi geriye dönelim Adana Mutabakatı'na yol açan döneme bakalım. Suriye, PKK'nın 1980 ve 1990’larda kamplar açmasına ve Öcalan’ın Şam’da oturup örgütünü yönetmesine destek olan bir ülkeydi. Buna Hatay ve Fırat’ın suları konusunun neden olduğu yorumları yapılıyordu.
1990’ların ortalarında PKK desteğinin yarattığı sorunlar üzerine Türkiye, Şam’a sert bir nota verdi, Öcalan’ın Şam’da kaldığı ofise karşı da girişimlerde bulunmayı denedi. Ancak bunlar sonuç vermedi. Şam, PKK’ya kamp desteğine ve Öcalan’ın ülkede ikametine izin vermeye devam etti.
Bunun üzerine sınıra askeri yığınak yapılıp, sert açıklamalarla baskılar sıklaştırılınca, İran ve Mısır, Suriye'yi ikna etti. Dışişleri Müsteşar Yardımcısı Büyükelçi Uğur Ziyal ve Suriyeli tümgeneral Adnan Badr al-Hasan 20 Ekim 1998’de 22 maddelik Adana Mutabakatı'nı imzaladı. Metnin içeriğinde Suriye’nin kendi topraklarında Türkiye’nin güvenliğini ve istikrarını tehdit edecek eylemlere izin vermeyeceği, Suriye’nin PKK’yı terörist örgüt olarak ilan edip kamplarını kapatacağı gibi konulara yer veriliyordu. Mutabakat sonrası Lübnan ve Suriye’deki kamplar kapatıldı. Öcalan Suriye’den çıkartıldı. Önce Moskova’ya gitti. Arkasından Atina ve İtalya’dan sonra ABD’nin yardımıyla Kenya’da Nairobi Havaalanında Türk güvenlikçilere teslim edildi.
Türkiye ile Suriye'nin ilişkilerinde bahar havası bu gelişmeden bir süre sonra son buldu. Suriye’de çatışmalı dönem başlayınca, yeniden Suriye’nin PKK veKkürt grupları destekleri gündeme geldi.Türkiye’ye Suriye topraklarından tehditler arttı.
Erdoğan/Putin görüşmesinde Adana Mutabakatının gündeme gelmesi bu açıdan önemsendi. Şimdi Erdoğan’ın 'üst düzey olmayan' diye nitelendirdiği temaslar nasıl başlayıp, gelişecek ve sonuçta iki devlet yönetiminin imzalamasıyla hayata geçecek olan mutabakat ne zaman, nasıl imza altına alınabilecek…