Engellilerin araç alımında ÖTV istisnası

KEMAL OKTAR

12 Şubat 2014 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 6518 sayılı Kanun’la Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nun (ÖTV) 7/2. maddesinde değişiklik yapılarak, o güne kadar istisnadan yararlanamayan bazı engellilerin, yine o güne kadar istisnadan yararlanamadığı bazı araç alımlarında ÖTV istisnası uygulanması sağlandı.

Yasa değişikliği ile yapılan düzenlemeye geçmeden, o güne kadarki duruma bir bakalım.

Engellilerin araç alımında süregelen istisna uygulaması

Düzenleme öncesinde iki grup engelliler ÖTV istisnasından yararlanabiliyordu:

1- Engellilik derecesi %90 ve üzerinde olanlar,

2- “H” sınıfı ehliyetle araç kullanabilecek olup araçta engel durumuna uygun hareket ettirici özel tertibat yaptıranlar.

Bu kişilerin ÖTV ödemeden satın alabilecekleri araçlar için de sınırlama var. Düzenleme öncesinde aşağıda belirtilen üç gruba giren araçlarda istisna uygulanabiliyordu.

1. Grup: Motor silindir hacmi 1600 cm3’ü geçmeyen binek otomobilleri. Bu grupta sedan, station wagon, coupe, yarış arabası gibi otomobil sınıfına giren araçların yanı sıra çift sıra koltuklu panelvanlar, jipler, arazi taşıtları, mopetler, 3 veya 4 tekerlekli ATV’ler, kar araçları, golf araçları, motorlu karavanlar gibi insan taşınmasına mahsus araçlar yer alıyor. Bu araçlardan motor silindir hacmi 1600 cm3’ü geçmeyenler istisna kapsamına giriyor, geçenlerde ise istisnadan yararlanılamıyor.

2. Grup: Motor silindir hacmi 2800 cm3’ü geçmeyen açık veya kapalı kasalı kamyonetler, pikaplar ve çift kabinli arazi araçları. Bunların da motor silindir hacmi 2800 cm3’ü aşanlarında istisnadan yararlanılamıyor.

3. Grup: Motosikletler. İki tekerlekli motosikletler için silindir hacmi sınırlaması yok.

Yukarıda belirtilen araçları, engellilik derecesi %90’ın üzerinde olanlar başka bir şart aranmaksızın, %90’ın altında olanlar ise araçta engeline uygun hareket ettirici özel tertibat yaptırmak şartıyla ÖTV istisnasından yararlanarak satın alabiliyorlar. Hareket ettirici tertibat olarak gaz, fren veya debriyaj pedalı ile vites kolunda yaptırılacak özel tertibat kastediliyor.

Bunun dışında direksiyonda, koltuklarda veya aynalarda yapılacak özel tertibatlar hareket ettirici tertibat sayılmıyor, dolayısıyla istisna uygulanmıyor. Örneğin direksiyona topuz takılması veya aynalarda yapılacak özel düzenlemeler hareket ettirici tertibat sayılmıyor. Bu nedenle “H” sınıfı sürücü belgesi olmasına rağmen işitme engelli vatandaşlar istisnadan yararlanamıyor.

Daha çarpıcı örnek, sol bacağında engeli olan bir kişi sol ayakla kullanılan debriyaj pedalı bulunmayan otomatik vitesli bir aracı başka bir tertibat yaptırmadan istisnadan yararlanarak satın alabiliyor. Ama engeli sağ ayağında olan bir kişi otomatik vitesli de olsa araçta gaz veya fren pedalında özel tertibat yaptırmadan istisnadan yararlanamıyor.

İstisna kapsamına yeni alınanlar

6518 sayılı Kanun’la yapılan yeni düzenlemeyle, iki grup engellinin daha istisnadan yararlanması sağlandı.

Bunlar:

1- Engellilik derecesine bakılmaksızın araç kullanamayıp sürekli olarak tekerlekli sandalye veya sedye kullanmaları gerektiğini sağlık kurulu raporuyla kanıtlayanlar,

2- Engellilik derecesi %90 veya daha fazla olup satın alacağı araçta tekerlekli sandalye veya sedye ile binilmesine ve seyahat edilmesine uygun tertibat yaptıranlar.

Bu vatandaşlarımızın ÖTV istisnasından yararlanabileceği araçlar da iki grup olarak belirlendi.
1- Motor silindir hacmi 2800 cm3’ü geçmeyen panelvanlar,
2- Motor silindir hacmi 2800 cm3’ü geçmeyip sürücü dahil 9 kişilik oturma yeri olan araçlar.
Panelvan olarak adlandırılan araçlar; şoför mahallinin arkasında koltuk ve yan camları bulunan, yük taşıma kapasitesi yolcu taşıma kapasitesinden fazla olanlar. Bunlar ÖTV ve KDV uygulamasında binek araçları grubunda yer alsalar dahi, motorlu taşıtlar vergisi panelvan olarak alınıyor, bazıları kapalı kasalı kamyonet olarak ruhsatlandırılıyor.

Sürücü dahil 9 kişilik oturma yeri olan araçlar da ÖTV ve KDV uygulamasında binek araçları grubunda yer alıyor, ancak motorlu taşıtlar vergisini minibüs olarak ödeniyor.

Yeni düzenleme ile sürekli olarak tekerlekli sandalye veya sedye kullanmaları gerektiğine dair sağlık kurulu raporu bulunan engelliler, bu araçları herhangi bir şekilde tertibat yaptırmaya gerek olmadan ÖTV’siz satın alabilecek.

Engellilik derecesi %90 veya daha fazla olup, sürekli olarak tekerlekli sandalye veya sedye kullanmaları gerektiğine dair sağlık kurulu raporu bulunmayan engelliler ise bu araçlarda tekerlekli sandalye veya sedye ile binilmesine ve seyahat edilmesine uygun tertibat yaptırmaları şartıyla istisnadan yararlanabilecek.

Araçların satılması varislere intikali

ÖTV istisnasından yararlanılarak satın alınan araçların 5 yıl içinde satılması halinde istisna sona eriyor. Dolayısıyla başlangıçta engelli kişiden alınmayan vergi, aracı engelli kişiden satın alan kişi veya kuruluştan tahsil ediliyor. Engelli kişi 5 yıl kullandıktan sonra aracı satarsa ÖTV alınmıyor. Engelli vatandaşlarımızın her 5 yılda bir, elindeki aracı satmadan yeni bir araç alımında istisnadan yararlanabileceğini, aracın 5 yıl içinde kaza, yangın, deprem, heyelan, sel gibi nedenlerle hurdaya çıkarılması halinde, 5 yıl beklemeden istisnadan yararlanarak yeni bir araç satın alabileceğini hatırlatmak isteriz.

İstisnadan yararlanan engelli kişinin vefatı üzerine aracın varislere intikal etmesi halinde de 5 yıllık süre dikkate alınıyor. Yani varisler 5 yıl geçmeden aracı satarsa ÖTV ödeniyor, 5 yıldan sonra satarsa ÖTV ödenmiyor.

Engelli araçlarında KDV istisnası

Araç alımında ÖTV istisnasından yararlanan engelliler yıllık motorlu taşıtlar vergisini de ödemiyor. Ancak ne yazık ki bu istisna KDV için geçerli değil.

Gariptir ki, engellilerin yurt dışından ithal ettiği araçlar için gümrük vergisi ve ÖTV’nin yanı sıra KDV istisnası da uygulanıyor. Bu durumda engelli vatandaşlarımız adeta yurt içinden değil, yurt dışından araç alımına zorlanıyor.