Engelli istihdamında püf noktaları!
Türkiye'de engelli işçi istihdamı, 4857 sayılı İş Kanunu'nun 30. maddesinde öngörülen kota sistemi ile sağlanmaya çalışılmaktadır.
İş Kanunu'na göre, işverenler, elli veya daha fazla işçi çalıştırdıkları özel sektör işyerlerinde yüzde üç engelli işçiyi meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler.
Elli veya daha fazla işçi çalıştırılan Kamu işyerlerinde ise yüzde dört engelli ve yüzde iki eski hükümlü işçiyi veya askerlik hizmetini yaparken 3713 sayılı Kanun'un 21. maddesinde sayılan terör olaylarının sebep ve tesiri sonucu malul sayılmayacak şekilde yaralananları meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler.
Aynı il sınırları içinde birden fazla işyeri bulunan işverenin bu kapsamda çalıştırmakla yükümlü olduğu işçi sayısı, toplam işçi sayısına göre hesaplanır.
Bu kapsamda çalıştırılacak işçi sayısının tespitinde belirli ve belirsiz süreli iş sözleşmesine göre çalıştırılan işçiler esas alınır. Kısmi süreli iş sözleşmesine göre çalışanlar, çalışma süreleri dikkate alınarak tam süreli çalışmaya dönüştürülür. Oranın hesaplanmasında yarıma kadar kesirler dikkate alınmaz, yarım ve daha fazla olanlar tama dönüştürülür. İşyerinin işçisi iken engelli hâle gelenlere öncelik tanınır.
***
Engelli işçilere İş-Kur desteği
İşverenler çalıştırmakla yükümlü oldukları işçileri Türkiye İş Kurumu aracılığı ile sağlarlar. Bu kapsamda çalıştırılacak işçilerin nitelikleri, hangi işlerde çalıştırılabilecekleri, bunların işyerlerinde genel hükümler dışında bağlı olacakları özel çalışma ile mesleğe yöneltilmeleri, mesleki yönden işverence nasıl işe alınacakları yönetmelikle düzenlenmiştir.
***
Engelliler yer altında çalıştırılamaz
Yer altı ve su altı işlerinde engelli işçi çalıştırılamaz ve işyerlerindeki işçi sayısının tespitinde yer altı ve su altı işlerinde çalışanlar hesaba katılmaz.
***
İşyeri engellisine ayrıcalık var!
Bir işyerinden malulen ayrılmak zorunda kalıp da sonradan maluliyeti ortadan kalkan işçiler eski işyerlerinde tekrar işe alınmalarını istedikleri takdirde, işveren bunları eski işleri veya benzeri işlerde boş yer varsa derhal, yoksa boşalacak ilk işe başka isteklilere tercih ederek, o andaki şartlarla işe almak zorundadır. Aranan şartlar bulunduğu halde işveren iş sözleşmesi yapma yükümlülüğünü yerine getirmezse, işe alınma isteğinde bulunan eski işçiye altı aylık ücret tutarında tazminat öder.
***
Vakıf üniversitelerinde kontenjan tespiti!
21.01.2015 tarihli Türkiye İş Kurumu İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığı’nın görüş yazısında; Vakıf Üniversiteleri Birliği çatısı altında bulunan üniversitelerde istihdam edilen akademik personellerin çalışma esaslarının 2547 sayılı Kanun hükümlerine tabi olması nedeniyle 4857 sayılı İş Kanunu gereğince engelli çalıştırma yükümlülüğü kapsamında işe alınacak engelli işçi sayısının tespitinde vakıf üniversitelerinde istihdam edilen akademik personellerin muaf tutulacağı Belirtilmiştir.
Buna göre, 4857 İş Kanunu’na göre engelli çalıştırma yükümlülüğü çerçevesinde engelli işçi sayısı tespitinde, 2547 sayılı Yükseköğrenim Kanunu’na tabi olan akademik personeller hesaba katılmayacaktır. Bu husus sadece Vakıf Üniversiteleri için geçerli olup, diğer özel sektör işyerlerinde yükümlülük hesabı aynen devam etmektedir.
***
Gazeteciler kontenjana dahil edilmez
Yine Basın İş Kanunu'na göre çalıştırılan gazetecilerin de engelli işçi sayısının tespitinde dikkate alınmaması gerekiyor.