Enflasyonun neresi hızlanıyor, neresi yavaşlıyor?
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bu yıl Tüketici Fiyatı Endeksi'ni (TÜFE) dörtlü sınıflandırma düzeyinde de yayınlamaya başladı. Böylece 12 ana harcama kaleminin yanı sıra 43 ara kademe ve 91 alt kademe harcama kaleminin endekslerini ve enflasyon gelişmelerini incelememiz mümkün.
Sayfadaki tablolar 2016 ve 2017'nin ilk 5 aylık enflasyon hızlarını karşılaştırıyor. 91 alt kademe harcama kalemi içinde 5 aylık enflasyon hızı geçen yıla göre en fazla artan kalemler ile geçen yıla göre hızı en fazla düşen kalemler sıralanıyor.
Bu karşılaştırma bize enflasyon eğilimleri konusunda önemli bilgiler veriyor. Öne çıkan tespitleri şöyle sıralayabiliriz:
• Genel enflasyon geçen yılın 5 aylık enflasyonuna göre ikiye katlanmış durumda. 2016'nın ilk 5 ayında yüzde 3.15 olan genel enflasyon bu yıl 3.03 puan artarak yüzde 6.18'e çıktı. Geçen yılı yüzde 8.53'le kapatan enflasyonun bu yılı tek haneli kapatabilmesi bile, kalan 7 ayda geçen yıldan çok daha iyi bir performans sağlamasına bağlı.
• 91 alt kalemin sadece 29'unda 5 aylık enflasyon geçen yılki düzeyinin altında kaldı. 2 kalemde enflasyonda değişiklik olmadı. Buna karşın 60 kalemde 5 aylık enflasyon geçen yıla göre daha yüksek çıktı.
• Geçen yıl 91 kalemin 8'inde 5 aylık enflasyon eksideydi, bu yıl enflasyonu eksi olan kalem sayısı yarı yarıya azalarak 4'e indi.
• Tabloların ortaya koyduğu en dikkat çekici sonuç, geçen yıla göre enflasyonu en fazla artış gösteren harcama kalemlerinin daha çok mallardan, enflasyonu geçen yıldan daha iyi olan kalemlerin ise hizmetlerden oluşması.
• Çekirdek enflasyon göstergeleri de bu farklılığı yansıtıyor. Mallarda 5 aylık çekirdek enflasyon yüzde 6.84 olurken, hizmetlerde yüzde 4.67 oldu. Hizmetlerde 5 aylık enflasyon geçen yıla göre sadece 0.91 puan artarken, mallardaki artış 3.96 puanı buldu.
• Enflasyonun geçen yıla göre en fazla gerileme gösterdiği kalemlerin fiyatı kamu tarafından etkilenen veya belirlenen kalemler olması dikkat çekiyor. İlk sıralarda yer alan ulaştırma sigortası, deniz ve demiryolu taşımacılığı, alkollü içkiler, tütün, şans oyunları ve elektrikte enflasyonun geçen yılın altında kalmasında kamunun rolü öne çıkıyor.
• Geçen yıla göre enflasyonu en fazla hızlanan kalemlerde ise kur etkisi öne çıkıyor. Oto yedek parçası, motorlu taşıtlar, havayolu ulaşımı, paket turlar bu kapsamda sayılabilir.
• Enflasyonda bozulmanın en yüksek olduğu kalemlerin başını sebze ve meyve çekiyor.
• Rekabetin yüksek olduğu dayanıksız ev malzemelerinin de bozulmada ilk sıralarda yer alması, enflasyonun yapısallığı açısından dikkat çekici bir işaret.
