Enflasyonla savaşın tüm cephelerinde yenilgi var

Fiyat hareketlerine ilişkin temel göstergelerin hepsinin 2017 yılı sonuçları açıklandı. Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) ile Yurtiçi Üretici Fiyatları Endeksi (Yİ-ÜFE) 3 Ocak’ta açıklanmıştı, Yurtdışı ÜFE ile Tarım ÜFE de geçtiğimiz günlerde açıklandı. Bunlara 4. Çeyrek verileri açıklanan inşaat maliyetleri endeksini de ekleyebiliriz.

Böylece enflasyona ilişkin gidişatın tüm cephelerindeki durumun resmini çekmemiz mümkün. Toplu resme baktığımızda öne çıkan sonuçlar şöyle:
* Tüm temel enflasyon hesaplarında yılsonu enflasyonu 2016’dan daha yüksek. Tüketici enflasyonu 2016’dan 3.39 puan, üretici enflasyonu ise tarımda 15.97 puan, yurtiçinde 5.53 puan, yurtdışında 2.02 puan daha yüksek. Enflasyonla savaşta tüm cephelerde bir geriye gidiş var.
* Tüm temel enflasyon hesaplarında yıllık enflasyon çift haneli. Üretici enflasyonlarının hepsi yüzde 15’in de üzerinde. Önemli alt kalemler içerisinde çift haneli olmayan bir oran göremiyoruz.
* Tüketici enflasyonunda ana çekirdek enflasyon göstergeleri rekor düzeyde ve genel enflasyondan daha yüksek. Bu durum enflasyonun yaygın, köklü ve yapısal bir hal almış olmasının bir sonucu.
* Temel enflasyon endekslerinin yanısıra inşaat maliyeti ve konut fiyatları cephesinde de durum farklı değil. Bina inşaat maliyeti endeksindeki yıllık artış yüzde 22.81’i buldu. Konut fiyatlarındaki yıllık artış Ekim 2017 itibarıyla yüzde 11.67 düzeyinde.
* Üretim cephesindeki tüm enflasyon oranları, tüketici enflasyonundan ciddi ölçüde daha yukarıda. Tüketici enflasyonuna göre Tarım ÜFE 5.38 puan, Yurtiçi ÜFE 3.55 puan, Yurtdışı ÜFE 7.83 puan daha yüksek. İnşaat maliyeti ve konut fiyatları enflasyonu arasındaki fark ise 11.13 puan, yani maliyet enflasyonu konut fiyat enflasyonunun iki katı.
* Grafikte görüldüğü üzere Anayasa referandumu gündemiyle hızla yükselen enflasyon referandum sonrasında da gücünü korudu. Aralık ayında gözlenen düşüş, esas olarak baz etkisinden kaynaklanıyor ve fiyat hareketlerinde ana eğilimin değiştiği anlamı taşımıyor.
* Üretici fiyatlarında enflasyonun en yüksek olduğu alan ara malları. Ara mallarındaki enflasyonun yüksek olması, üretici fiyatlarının genel olarak yükselten bir etki yaratıyor. Ara malları ve hammadde üretiminde enflasyonun daha yüksek olması, üretici fiyatlarını besleyecek; üretici fiyatlarındaki enflasyonun yüksek seyri de tüketici enflasyonunu beslemeye devam edecek.

Resme toplu olarak baktığımızda enflasyonla savaşın tüm cephelerinde 2017’nin yenilgiyle kapandığını görüyoruz. Üstelik üretici fiyatları alanındaki tüm enflasyon oranları, tüketici enflasyonundan oldukça yüksekte. Buna inşaat maliyeti ile konut fiyatları arasındaki ilişkiyi de ekleyebiliriz.

Bu durumun ortaya koyduğu iki sonuç var: 

Birincisi enflasyon belası, ekonominin tüm alanlara yayılmış ve kökleşmiş durumda. Yani enflasyon kısa vadeli, dar görüşlü, kolaycı politikalarla alt edilebilecek bir sorun değil. Ne tek başına Merkez Bankası para ve kur politikaları veya sözlü açıklamaları ile ne de yarardan çok zarar veren dışarıdan ithal etme yoluyla enflasyon sorununu çözmek mümkün değil. 
İkincisi sonuç ise enflasyonu aşağı çekmenin bu yıl da pek kolay olmayacağı. Çünkü üretici cephesindeki enflasyon oranlarının tüketici enflasyonunda ciddi ölçüde yüksek olması, enflasyonun önümüzdeki süreçte de maliyet baskısı altında kalacağına işaret ediyor.
Dış kırılganlıklar yüzünden kurların yükselmesi ve seçim senaryolarına bağlı olarak gevşek maliye politikaları izlenmesi gibi yüksek olasılıklı gelişmeler ise durumu daha da ağırlaştırabilecek faktörler olarak kenarda duruyor.