Enflasyonda yeni irtifa

Bugün belli olacak ağustos enflasyonunda aylık yüzde 1,46’nın üzerinde açıklanacak her oran, yıllık enflasyonda temmuzda başlayan yükselişin devamı demek.

Bugün açıklanacak ağustos ayı enflasyonuna ilişkin beklentiler; temmuzdakine yakın bir aylık oranla yıllıkta yükselişin devam edeceği yönünde yoğunlaştı.

Yıllık enflasyon (TÜFE); sekiz aylık kesintisiz düşüş süreci ile haziran sonunda yüzde 38,21’e kadar indikten sonra, yaygın vergi artırımları ve akaryakıt başta temel ürünlere yapılan yüksek oranlı zamların aylık enflasyonu yüzde 9,49’a çıkardığı temmuzda, yüzde 47,83’e fırlamıştı. Bugün açıklanacak ağustos enflasyonunda ise yüzde 1,46’nın üzerinde gelecek her aylık oran, yıllık enflasyonu daha yukarı taşıyacak ve yükselişin devam ettiğini gösterecek.

Beklenen aylık oran yüksek Piyasaların geniş bir marjda oluşan ağustos ayı aylık enflasyonu beklentileri yüzde 9’un üzerine kadar çıkıyor. Merkez Bankası’nın finansal sektör, reel sektör ve profesyoneller ile gerçekleştirdiği ‘Piyasa Katılımcıları Anketi’nde, katılımcıların ağustos ayı (aylık) enflasyon beklentisi yüzde 5,54 olarak ölçüldü. A.A. Finans’ın anketine göre ise ekonomistlerin ağustos ayı enflasyon beklentileri yüzde 2,4 - 9,2 arasında değişti ve tahminlerin ağırlıklı ortalaması yüzde 7,32 oldu.

Gıdada zamlar devam etti

Bu arada İstanbul’da perakende fiyat hareketlerinin göstergesi olan İTO İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi, Ağustos’ta bir önceki aya göre yüzde 8,8 artış kaydetti. Başka deyişle İstanbul’un ağustostaki aylık enflasyonu bu düzeyde gerçekleşti.

Tüketici fiyat artışlarına en büyük etkiyi yapan gıdada, ağustos ayında da yüksek zamlar görüldü. Gıda ürünlerinde üretici ve market fiyatları arasındaki marjın büyümesi de dikkati çekti.

Türkiye Ziraat Odaları Birliği’nin (TZOB) yaptığı belirlemelere göre ağustosta markette, baz alınan 37 temel gıda ürününün 28’inde fiyat artışı, 9’unda fiyat azalışı yaşandı. Bazı ürünlerde ise ihracat kısıtlaması, arzda artış - talepte düşüş gibi faktörler, fiyatların düşmesine neden oldu. Ancak genelde gıda ürünlerinde fiyat artışlarının yaygınlığı ve yüksek oranı, ağustos ayında gıdanın endekse yukarı yönlü önemli bir etki yapacağını gösterdi.

Gıda başta tüm ürünlerin fiyatlarına yansıyarak enflasyona zincirleme etki yapan akaryakıt zamları da geçen ay devam etti. Ağustos ayında mazottaki aylık yüzde 4,1 ve gübre fiyatlarında yüzde 3,7- 16 arasında değişen artışlar, gıda enflasyonu ve dolayısıyla TÜFE’deki genel değişimi yükselten başlıca faktörler.

Yıllıkta yüzde 50’nin üstü

 Geçen yıl ağustos ayında aylık TÜFE artışı yüzde 1,46 olmuştu. Bugün açıklanacak ağustos aylık enflasyonunda bu oranın üzerindeki her düzey, temmuz sonunda yüzde 47,83 olan yıllık enflasyonda yükselişin devamı anlamına geliyor. Merkez Bankası, 2023 sonu TÜFE tahminini yüzde 58 olarak güncellerken, ağustosta aylık enflasyonun yüzde 3 gelmesi durumunda bile yıllık oran şimdiden yüzde 50’yi aşmış olacak.

Aylık oranın yüzde 3’ün altında çıkması son derece düşük olasılık görüldüğü için yıllık enflasyonun yüzde 50’yi aşmasına kesin gözüyle bakılıyor. Aylık oranın; iyimser tahminle yüzde 5,5 olması durumunda yıllık oran yüzde 54’ü; aylık enflasyonun yüzde 7,5 olması olasılığında yıllık oran yüzde 57’yi bulacak. En karamsar senaryoya göre ağustosta aylık enflasyonun yüzde 9’u geçmesi durumunda ise yıllık enflasyon yüzde 60’a yaklaşacak.

Asgari ücret ve emeklilerin kaybı

Bu yılın ikinci yarısı için asgari ücret yüzde 34, emekli aylıkları yüzde 25 artırılmıştı. Temmuz ayındaki yüzde 9,49’luk aylık TÜFE artışının ardından ağustosta da aylık enflasyonun buna yakın çıkması durumunda, iki aylık yüzde 20’ye yaklaşan enflasyonla, emekliye verilen zammın üçte ikisi, asgari ücret zammının ise yarıdan fazlasının enflasyonla geri alınmış olduğu ortaya çıkacak.

İkinci yarı yılın daha ilk iki ayında asgari ücret ve emekli aylıklarında yaşanan enflasyon kaybı, yılın kalan döneminde daha fazla yoksullaşma anlamına geliyor. Asgari ücret ve emekli aylıkları Ocak 2024’e kadar aynı kalırken enflasyonun her ay yükselmeye devam etme olasılığı nedeniyle bu kesimlerin gelirindeki aşınma da devam edecek.