Enflasyonda yaygın ve şiddetli bozulma

2017 yıl sonu enflasyonu yüzde 11.92 olarak gerçekleşti. Bu TÜİK’in 2003 yılından başlayan yeni enflasyon serisinde yılsonu değerleri içinde bir rekor.

Rekorlar bununla sınırlı değil, temel çekirdek enflasyon göstergeleri de 2017’yi rekorlarla kapattı. Mevsimlik ürünleri dışlayan A çekirdek enflasyon göstergesi dışında B, C ve D çekirdek enflasyon göstergeleri en yüksek yılsonu kapanışını yaptılar. Bu üç çekirdek enflasyon göstergesi aynı zamanda genel enflasyonun da üzerine çıktı. B ve C çekirdek enflasyon göstergeleri aylık düzeyleri itibarıyla da tarihi rekor düzeydeler. TÜİK’in çekirdek enflasyon sınıflaması temelinde çekirdek enflasyon göstergelerinin kapsadığı harcama kalemleri ile bunun dışında kalan kalemlerin enflasyon düzeylerini karşılaştırmalı olarak birlikte değerlendirdiğimizde yüksek enflasyonun her tarafa köklü bir şekilde nüfuz ettiği ortaya çıkıyor.

2017 sonuçlarını 2016 ile karşılaştırarak değerlendirdiğinizde ise sınırlı birkaç alan dışında durumun ciddi ölçüde daha da kötüleştiği görülüyor. 2016’ya göre enflasyonun nispeten daha düşük olduğu alanlar, ya geçen yıl enflasyonun göreli olarak çok yüksek çıktığı kalemler, ya da fiyatların kamu tarafından etkilendiği kalemler. Üstelik geçen yılı yüksek artışla kapatan kalemlerde fiyatlar gerilememiş, baz etkisine rağmen artmaya devam etmiş.

Bu iki sonuç bize enflasyonun 2017’de daha yaygın ve daha şiddetli bir bozulma yaşadığını gösteriyor.

Sayfada gördüğünüz çekirdek enflasyon sınıflamasıyla çekirdeğin içi ve dışındaki enflasyon oranlarını 2016 ile karşılaştırmalı olarak gösteren tablo, bu durumun resmini çiziyor:

* TÜİK’in çekirdek enflasyon sınıflamasıyla hazırlanan tabloda 25 gruplandırma var. Her grubun hem içindeki hem de dışındaki enflasyonu yansıtan bu tablo, enflasyona 50 noktadan bakmamızı sağlıyor. Bu 50 noktanın sadece birinde, haberleşme hizmetlerinde yüzde 1.87 ile düşük enflasyon var. Sigara ve alkollü içecekler grubunda da yüzde 5.96 ile hedef sınırları içinde bir enflasyon söz konusu. Kalan 48 noktada ise 42’si çift haneli olmak üzere yüksek enflasyon hakim.

* Hem mevsimlik ürünlerde, hem de bunun dışında kalan kalemlerde enflasyon çift haneli. Mevsimlik ürünlerdeki enflasyon 2016’ya göre 15.04 puanlık bir sıçrama yaptı. Ama mevsimlik ürünler hariç enflasyon da 2016’ya göre 1.89 puan artarak yüzde 11.35’e tırmandı.

* İşlenmemiş gıda, enerji, içki ve sigara ile altın grubunun içindeki enflasyon yüzde 10.92, dışındaki enflasyon yüzde 12.28 oldu. Her iki tarafta da çift haneli enflasyon ile karşı karşıyayız.

* Merkez Bankası’nın en fazla önemsediği enerji, gıda, içki ve sigara ile altın grubunun içindeki enflasyon yüzde 11.31, dışındaki enflasyon yüzde 12.30 oldu. Bu gurupta her iki tarafta da 2016’ya göre bozulma söz konusu. Tek başına bu gösterge bile enflasyonun her tarafı sardığını ve 2017’de daha da kötüleştiğini gösteriyor.

* Son dönemin “günah keçisi” taze meyve ve sebzede 2016’ya göre gerçekten ciddi bir enflasyon artışı var. 2016’da taze ve meyvede enflasyon yüzde 2.52 düşerken, 2017’de yüzde 27.59 gibi çok yüksek bir enflasyon var.

* Ancak madalyonun bu kalemdeki arka yüzüne bakacak olursak, yüksek enflasyonun tek nedeninin sebze meyve olmadığı ve bozulmanın bununla sınırlı kalmadığı görülüyor. Taze sebze ve meyve dışındaki kalemlerde 2016 enflasyonu yüzde 8.82 iken 2017’de yüzde 11.14’e tırmandı.

* Enerji ve gıda dışı mallarda enflasyon yüzde 13.49, altın hariç dayanıklı mallarda yüzde 18.08 ile genel ortalamanın çok üzerine çıkıyor.

* Hizmetler cephesinde de haberleşme dışında yüksek enflasyon hakim durumda.