Enflasyonda önemli olan bundan sonrası
Enflasyonda bugünlerin tadını çıkaralım! Yıllık bazda görüp göreceğimiz en düşük orana sahibiz çünkü. TÜİK'in dün açıkladığı yüzde 0.73'lük şubat ayı TÜFE artışından sonra yıllık oran yüzde 4.16'ya geriledi. Yıllık enflasyondaki gerilemenin çok büyük olasılıkla sınırına geldik, hatta dibi gördük demek bile yanlış değil.
Yıllık enflasyonun daha da aşağı gitmesi teorik olarak mümkün tabii ki. Ama bunun neredeyse olanaksız göründüğünü, başta kamu kesimi olmak üzere hiçbir kesimin de böyle bir beklenti içinde olmadığını belirtelim.
Ocak ve şubatta geçen yıl yüzde 1.85 ve yüzde 1.45 olan artışlar, bu yıl aynı sırayla yüzde 0.41 ve yüzde 0.73'te kaldı. Yüksek oranların devreden çıkması ve yerlerine daha düşük oranların girmesiyle yıllık enflasyon hızla geriledi. Geçen aralık sonunda yüzde 6.40 olan yıllık oran, ocak sonunda yüzde 4.90'a, şubat sonunda da yüzde 4.16'ya indi.
Martla birlikte artabilir
Temkini elden bırakmayarak "artabilir" diyoruz; ama, TÜFE marttan itibaren yıllık bazda çok büyük olasılıkla artışa geçecek. Bu iki yönlü bir etkiyle ortaya çıkacak.
Birincisi; bu yılki fiyat artışları ilk iki aydaki gibi düşük kalmayacak. Özellikle akaryakıt kaynaklı zamların yansımasıyla birlikte marttan itibaren çok büyük olasılıkla geçen yılın üstüne çıkılacak. Akaryakıta şubat sonunda gelen yüzde 2'lik zammın, akaryakıttaki fiyat derleme sisteminden dolayı yalnızca dörtte birinin şubat endeksine yansıdığını daha önce yazmıştık. Dolayısıyla akaryakıt zammının önemli bir bölümü mart endeksine yansıyacak. Kaldı ki, bu ürünlere martta bu kez yüzde 1 kadar bir zam daha geldi. İşte bu zamlar ve yansımaları, mart endeksinde kendini gösterecek.
İkincisi de baz etkisi. Geçen yılın mart ve nisan aylarında yüzde 0.58 ve yüzde 0.60'lık artışlar vardı. Bu yıl, birinci etken olarak dile getirdiğimiz akaryakıt kaynaklı zamların doğrudan ve dolaylı etkisiyle büyük olasılıkla bu düzeyler aşılacak.
Aslında enflasyona ilişkin asıl tehlike mart ve nisanda değil, daha çok izleyen üç ayda kendini gösterecek. Geçen yılın mart ve nisan aylarında da artış olduğunu belirttik. Oysa daha sonraki üç ayda; yani mayıs, haziran ve temmuz aylarında geçen yıl artış değil, gerileme vardı. TÜFE, geçen yıl mayısta yüzde 0.36, haziranda yüzde 0.56, temmuzda ise yüzde 0.48 gerilemişti. Bu yıl, en azından içinde bulunulan koşullar çerçevesinde ve bu gidişatla bir gerileme olasılığı hiç görülemediği için söz konusu üç ayda yıllık TÜFE'de hızlı bir artış ortaya çıkacak.
Temmuzda yüzde 8 görülebilir
Fiyatların önümüzdeki dönemde nasıl seyredeceğine etki edecek çok sayıda değişken var. En başta Kuzey Afrika kaynaklı ayaklanmalar ve petrol fiyatları. Ama hep diyoruz ya, Kuzey Afrika'nın etkisi, kaygı duyulan diğer ülkelere göre devede kulak sayılır. Asıl kaygı Suudi Arabistan. Halk hareketleri bu düzeyde kaldığı takdirde, petrol fiyatlarında öyle çok korkulan düzeyler görülmeyecek, petrolden kaynaklanan çok hızlı bir enflasyon da söz konusu olmayacak demektir. Kaldı ki, Libya'daki durumla ilgili olarak dün ılımlı bazı haberler de geldi.
Ancak, enflasyonu tek etkileyecek olan petrol fiyatları değil kuşkusuz. Türkiye'nin üç ay sonra seçime gidecek olmasına dayalı olarak gündeme getirilebilecek uygulamalar da fiyatlar üzerinde artırıcı ya da dengeleyici etkilerde bulunabilir. İşte o yüzden diyoruz ya fiyatların seyri üzerinde etkili olabilecek çok sayıda değişken var, diye.
Ama şurası kesin sayılır, geçen yılın mayıs, haziran ve temmuz aylarındaki gibi bir fiyat düşüşü görme olasılığımız neredeyse sıfır. Bu yıl marttan itibaren beş ay boyunca her ay yüzde 0.75'lik bir fiyat artışı gerçekleşirse, yıllık oran temmuz sonunda yüzde 7.8'e ulaşacak demektir. Bu dönemde aylık fiyat artışının ortalama yüzde 1 olması durumunda temmuz sonundaki yıllık oran bu kez yüzde 8'in biraz üstüne çıkacaktır.
Ama bir kez daha vurgulamakta yarar var; bu süreçte ağırlıklı olarak fiyatları yukarı itecek etkenler ağır basıyorsa da, burası Türkiye ve ufukta çok önemli bir seçim var…