Enflasyonda ilk büyük düşüş

Enflasyonda düşüş rallisi hızlanarak devam ediyor. On bir aylık yükseliş süre­cinin ardından ilk düşüşünü hazi­randa kaydeden yıllık enflasyon­da ilk büyük düşüş ise temmuzda yaşandı. Tüketici fiyatları bazında aylık artışın geçen yılın aynı ayın­daki yüzde 9,49’luk oranın çok al­tında gelmesi sonucu yıllık enflas­yon haziran sonuna göre on puana yakın düşüşle yüzde 61,78’e indi.

Aylıkta en büyük artış konutta

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı temmuz ayı ve­rilerine göre, Tüketici Fiyat En­deksinde (TÜFE) aylık artış yüz­de 3,23 olarak gerçekleşti. Aylık enflasyon, piyasa katılımcılarının yüzde 2,77 dolayında beklediği ora­nın üzerinde geldi. Temmuz so­nunda yapılan yüzde 38’lik doğal gaz zammının ağustos ayı enflas­yonuna yansıyacak olması, aylık oranın daha da yüksek gelmesini önledi.

Geçen yılın ocak-temmuz döneminde yüzde 31,14 olan kü­mülatif enflasyon bu yılın ilk yedi ayı itibarıyla yüzde 28,76 düzeyin­de kaldı. Aylık enflasyonun geçen yılın temmuz ayındaki oranın çok altında gelmesi sonucu, TÜFE’de haziran sonu itibarıyla yüzde 71,6 olan yıllık enflasyon baz etkisiyle 9,82 puan düşerek temmuz sonun­da yüzde 61,78’e geriledi. On iki ay­lık ortalamalara göre yıllık enflas­yon ise haziran sonundaki yüzde 65,07’lik düzeyinden temmuz so­nunda yüzde 65,93’e yükseldi.

Ana harcama grupları içinde aylık bazda en yüksek artış yüzde 8,08’le konutta yaşandı. TÜFE’de yüzde 14,2 ağırlığa sahip olan bu harcama grubunun temmuz ayı enflasyonuna katkısı 1,19 puan oldu.

Aylık artış oranında konu­tu yüzde 5,84’le alkollü içecekler ve tütün, yüzde 3,82 ile ulaştırma, yüzde 3,74’le sağlık, yüzde 3,33’le lokanta ve oteller, yüzde 3,21’le ha­berleşe, yüzde 2,94’le çeşitli mal ve hizmetler, yüzde 2,07 ile eğlence ve kültür, yüzde 1,83’le gıda ve alkol­süz içecekler, yüzde 1,68’le ev eşya­sı, yüzde 1,38’le eğitim izledi.

Ulaştırma harcama grubu, 0,62 puanla temmuzda aylık enflasyo­na konuttan sonra en fazla katkı­yı yapan harcama grubu olurken, endekste yüzde 24,98’le en büyük ağırlığa sahip olan gıda aylık artı­şı görece düşük kalmasına rağmen, 0,46 puanlık katkı ile onu izledi. Aylık enflasyona lokanta ve oteller 0,31 puan, alkollü içecekler ve tütün 0,21 puan, sağlık 0,14, çeşitli mal ve hizmetler ile ev eşyası 0,13’er pu­an, haberleşme 0,10, eğlence ve kül­tür 0,07, eğitim 0,03 puan katkı ya­parken, temmuzda fiyatların yüz­de 2,58 gerilediği giyim ve ayakkabı harcama grubu aylık genel enflas­yonu 0,17 puan aşağı çekti.

Yıllık artışta eğitim

TÜFE kapsamındaki harcama grupları içinde son bir yılda en yük­sek artış yüzde 104,50 ile eğitimde yaşandı. Bu harcama grubunu yüzde 98,48 artışla konut, yüzde 76,04’le lokanta ve oteller, 63,02 ile sağlık, yüzde 59,88’le alkollü içecekler ve tütün, yüzde 58,91’le gıda ve alkol­süz içecekler, yüzde 56,58’le ev eş­yası, yüzde 55,58’le çeşitli mal ve hizmetler, yüzde 54,82 ile eğlence ve kültür, yüzde 47,96 ile haberleş­me, yüzde 46,07 ile ulaştırma izledi.

Giyim ve ayakkabı ise yıllık bazda yüzde 39,57 ile en düşük artış yaşa­nan harcama grubu oldu. Endekste en büyük ağırlığa sahip olması do­layısıyla yıllık enflasyona en büyük katkıyı gıda harcama grubu verdi. Yıllık enflasyonun yüzde 15,23’lük bölümü, tek başına bu alandan geldi. Son bir yılda konut 12,37, ulaştırma 8,01, lokanta ve oteller 6,64 puanla enflasyona en fazla katkı veren di­ğer harcama gruplarını oluşturdu. Sadece bu dört harcama grubundaki yıllık enflasyon yüzde 42,25’e ulaştı.

 Çekirdek enflasyon yüzde 60,23

Enflasyonda temel eğilimi gösteren “enerji, gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içecekler ve tütün ile altın hariç TÜFE’de temmuz itibarıyla yıllık artış (çekirdek enflasyon) ise yüzde 60,23 olarak gerçekleşti. Yıllık enflasyon; mevsimlik ürünler hariç TÜFE’de yüzde 63,74, işlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler ve tütün ile altın hariç TÜFE yüzde 60,31 oldu. Yıllık artış, işlenmemiş gıda, alkollü içecekler ve tütün hariç TÜFE’de yüzde 62,57, alkollü içecekler ve tütün hariç TÜFE’de yüzde 61,85, yönetilen-yönlendirilen fiyatlar hariç TÜFE’de yüzde 59,52 olarak gerçekleşti.

Ağustos kira artış tavanı yüzde 65,93

 Temmuz ayı enflasyon verileri ile birlikte ağustos ayı kira artış oranı da belli oldu. Buna göre ev ve işyerleri için ağustos ayı içinde yenilenecek kira sözleşmelerinde TÜİK’in TÜFE endeksinde temmuz sonu itibarıyla on iki aylık ortalamalara göre yüzde 65,93 olarak gerçekleşen enflasyon oranı, kira artışının üst sınırını oluşturacak, yapılacak zamlar bu oranı geçemeyecek. Konutlarda kira zam tavanını yüzde 25 olarak belirleyen yasal düzenlemenin geçen ay sona ermesi ile enflasyonun baz alındığı eski sisteme geri dönülmüştü. Söz konusu yasanın süresinin uzatılmaması nedeniyle yeniden eski sisteme dönülen ilk ay olan temmuzda kira artışı üst sınırı, haziran sonu itibarıyla on iki aylık TÜFE enflasyonu kadar olmak üzere yüzde 65,07 olarak uygulanmıştı.

“Enflasyondaki düşüş daha çok hissedilecek”

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, temmuz ayı enflasyon rakamlarına ilişkin, “Ana hedefi dezenflasyon olan programımızın her alanda olumlu sonuçlarını almaya devam ediyoruz. Önümüzdeki dönemde enflasyondaki düşüş daha çok hissedilecek.” ifadelerini kullandı. Şimşek, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan temmuz ayına ilişkin enflasyon rakamlarını değerlendirdi.

Yıllık enflasyondaki düşüşe dikkati çeken Şimşek, temmuzda aylık enflasyonun geçici etkilerden kaynaklı arttığını vurguladı. Şimşek, “Yıllık enflasyon hazirana göre 9,8 puan azalarak yüzde 61,8’e geriledi. Ana hedefi dezenflasyon olan programımızın her alanda olumlu sonuçlarını almaya devam ediyoruz. Önümüzdeki dönemde enflasyondaki düşüş daha çok hissedilecek. Fiyat istikrarını sağlayarak vatandaşlarımızın refahını kalıcı olarak artıracağız.” değerlendirmesinde bulundu.

Eylülde yüzde 50’nin altı 2026 yılında tek hane

 Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, enflasyonun eylül ayında yüzde 50’nin altına ineceğini belirtirken tek hane için ise 2026’yı işaret etti. Sosyal medya hesabından açıklama yapan Yılmaz, ekonomik ve sosyal açıdan temel öncelik olarak gördükleri enflasyon ile mücadeleyi sürdürdüklerini söyledi. Yılmaz, “Haziran ile başlayan dezenflasyon süreci, Temmuz ayı yıllık enflasyon oranının yüzde 60 seviyesine yaklaşmasıyla, hız kesmeden devam ediyor.

Yıllık tüketici enflasyon oranının Ağustos ayında düşük yüzde 50’li düzeye, Eylül ayında ise yüzde 50’nin altına gerileyeceğini tahmin ediyoruz” dedi. Enflasyonla mücadele ederken ekonomideki diğer tüm dengeleri de gözettiklerini aktaran Yılmaz, “Sürdürülebilir ve dengeli büyüme, istihdam ve ihracat artışı, düşen cari açık ve sıkı kamu maliye politikamızın yanı sıra, yapısal reformları hızlandırarak ekonomide öngörülebilirliği daha da artırmayı hedefliyoruz.

Amacımız 2026’da ülkemizi yeniden tek haneli enflasyon oranıyla buluşturmaktır. Fiyatlar genel seviyesindeki artışı asgari seviyeye indirerek, küresel gelişmelere karşı ekonomimizin direncini güçlendirmek ve toplumsal refahı kalıcı olarak artırmak amacıyla programımızı kararlılıkla uygulamaya devam edeceğiz” şeklinde konuştu.

Yıllık ÜFE %41,37’ye indi

 Yurt içi üretici fiyat endeksinde (Yİ-ÜFE) temmuz ayında önceki aya göre yüzde 1,94, önceki yılın aralık ayına göre yüzde 21,81 artış yaşandı. Yİ-ÜFE bazında, haziran sonunda yüzde 50,09 olan yıllık enflasyon, temmuz sonunda yüzde 41,37’ye ve on iki aylık ortalamalara göre artış ise yüzde 47,97’den yüzde 47,55’e geriledi.

Aylık bazda; sanayinin dört sektöründen madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 1,55, imalatta yüzde 1,42, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 7,37 ve su temininde yüzde 5,28 artış yaşandı. Ana sanayi gruplarından ara mallarında yüzde 1,57, dayanıklı tüketim mallarında yüzde 1,20, dayanıksız tüketim mallarında yüzde 0,58, enerjide yüzde 6,28 ve sermaye mallarında yüzde 1,78 oranında aylık artış gerçekleşti.

Yıllık bazda ise madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 60,34, imalatta yüzde 41,84, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 25,27 ve su temininde yüzde 75,40 artış meydana geldi. Fiyatlar, ara mallarında yüzde 36,96, dayanıklı tüketim mallarında yüzde 49,78, dayanıksız tüketim mallarında yüzde 55,41, enerjide yüzde 31,09 ve sermaye mallarında yüzde 40,06 arttı.

 Enflasyonda düşüş rallisi sürecek

 Haziran 2023’te yüzde 38,21’e kadar indikten sonra ikinci yarıda yükselişe geçen TÜFE bazında yıllık enflasyon, bu yıl mayısta yüzde 75,45’e kadar çıkmış, haziranda ise aylık oranın geçen yılın aynı ayındaki yüzde 3,92’lik oranın epey altında gelmesi sonucu baz etkisiyle yıllık enflasyon yüzde 71,60’a inmiş, böylece yıllık enflasyon 11 ay sonra ilk düşüşünü kaydetmişti.

Geçen yılın aynı ayındaki yüzde 9,49’luk oranın baz etkisiyle yıllık enflasyonda düşüş, temmuzda hızlanarak devam etti. TÜFE’de aylık artışlar geçen yıl ağustosta yüzde 9,09 ve eylülde yüzde 4,75’le yüksek düzeylerde gerçekleşmişti. Bu yılın aynı aylarında baz etkisi ile birlikte yaşanacak sert düşüşlerle, yıllık enflasyonun izleyen iki ayda da düşmeye devam etmesi bekleniyor.

İzleyen iki ayda aylık artışların yüzde 2,5 dolayında kalması durumunda mayıs sonuna göre toplam düşüşü 25 puana ulaşacak yıllık enflasyonun, eylül sonunda yüzde 50’nin altına inmesi güçlü olasılık görülüyor. Ancak temel harcama gruplarında devam eden zamlar dolayısıyla yüzde 38’lik 2024 yılı enflasyon hedefinin tutması zor gözüküyor. Bunun için yılın son beş ayındaki kümülatif enflasyonun yüzde 7,2’de kalması gerekiyor.