Enflasyonda güvenecek dal kalmadı
Yüzde 5’e düşürülmesi hedefl enen enfl asyon 2015 yılını, 2014’ün de 0.64 puan üzerine çakarak yüzde 8.81 ile kapattı. Artık sadece enfl asyon hedefinin tutturulmamasına değil, hedefin büyük farkla şaşmasına da alıştık.
Hükümet ve Merkez Bankası, hedefl erinin enfl asyonu yüzde 5’e düşürmek olduğunu söylerken, gerçekten samimi olup olmadıklarından emin değiliz. Kimse artık hesaplarını, hükümetin ve Merkez Bankası’nın “taahhüt ettiği” enfl asyon hedefine göre yapmıyor. Hatta artık hükümet bile açıkladığı Orta Vadeli Plan’da (OVP) enfl asyon hedefini değil Kalkınma Bakanlığı’nın tahminini vermeye başladı. Son yıllarda açıklanan enfl asyon hedefinin “bu yıl değil ama gelecek yıl” tutturulacağı söyleniyor. Ama “gelecek yıl” bir türlü gelmiyor. Takvim yılı ilerledikçe “gelecek yıl” da bir yıl ileriye gidiyor. Sadece taahhüt edilen hedefe değil, resmi kurumların yaptığı kısa vadeli enfl asyon tahminlerine de güvenecek halimiz kalmadı.
2015 enflasyon hedefi yüzde 5 ama hükümetin 2015-17 OVP’de yer alan tahmin yüzde 6.3 idi. Bu tahmin 2.51 puan aşıldı. Hadi buna 1 yıldan daha eski bir zamanda yapılmış tahmin diyelim. Ama daha birkaç ay önce yapılmış tahminlere de diyeceğiz. 11 Ekim’de açıklanan 2016-18 OVP’de hükümetin 2015 enfl asyon tahmini yüzde 7.6 idi. Bu tarihte en son açıklanan eylül ayı verilerine göre yıllık enfl asyon yüzde 7.95 idi. Hükümet yılın kalan döneminde enfl asyonun az da olsa gerileyeceğini tahmin etmişti. Ama gerçekte enfl asyon tam tersine 0.86 puan daha yükseldi. Bu kadar kısa sürede tahminin yönü bile tutmadı ve sonuç olarak üç ay önceki tahminin 1.21 puan üzerine çıkıldı.
Temel görevi enfl asyon olan Merkez Bankası’nın durumu da farklı değil. Merkez Bankası da 28 Ekim’de açıkladığı yılın son Enflasyon Raporu’nda 2015 enfl asyonunun yüzde 7.9 olacağı tahminini yapmıştı. 2015 enfl asyonu, Enfl asyon Raporu’nda yer alan tahminin de 0.91 puan üzerine çıktı. Merkez Bankası’nın tahminine göre 2015 enfl asyonu olsa olsa en fazla yüzde 8.4 olabilirdi. Ancak gerçekleşen enfl asyon, Merkez Bankası’nın ihtimal verdiği en yüksek düzeyin bile 0.41 puan üzerine çıktı.
Hükümetin ve Merkez Bankası’nın enfl asyon analizlerinin güvenilirliği de hızla aşınıyor. Raporlarda ve açıklamalarda hep aynı şeyler söyleniyor, ama değişen bir şey olmuyor. Örneğin raporlarda yüksek enfl asyonun nedeni olarak ilk sayılan şey gıda fiyatlarındaki artış oluyor. Son açıklanan büyüme rakamlarına göre en hızlı büyüyen sektörlerin başında tarım geliyor. Tarım üretiminde 2014’e göre ciddi bir artış var. Buna rağmen gıdada enfl asyonun hala yüksek olmasının, başkaca temel nedenleri olmalı.
Ayrıca 2015’te meşrubat hariç gıdada enfl asyon 2014’e göre 2.06 puan gerileyerek yüzde 10.88’e indi. Buna karşın toplam enfl asyon 2014’e göre 0.64 puan arttı. Demek ki 2015 enfl asyonunun 2014’ün üzerine çıkmasının başka kaynakları var. Örneğin enfl asyonun en yüksek olduğu kalemlerin hizmetler olmasını nasıl açıklayacağız? Ana kalemler içinde yüksek enfl asyonda lokanta ve oteller, eğlence ve kültür ile çeşitli mal ve hizmetler başı çekiyor. Gıda ve meşrubat, ancak ev eşyasından sonra beşinci sırada geliyor. Üstelik böyle yüksek bir enflasyon, enerji fiyatlarının 2014’te yüzde 1.54 düştüğü, 2015’te de yüzde 2.96’lık sınırlı bir artış gösterdiği koşullarda gerçekleşiyor. Bu tablo bize enfl asyonun asıl nedenlerinin yapısal olduğunu, ateşleyicisinin de kurlar olduğunu gösteriyor. Yapısal alanda umut verici bir işaret ortada yok. Kurların 2016’da nasıl seyredeceğinin işaretini, yılın ilk haftasında bütün ateşiyle hissettik. Bu koşullarda enfl asyon cephesinde 2016’da da değişen bir şey olmaz.
