Enflasyonda bu yılın kayıp ayı temmuz

Seçim hatırına ertelenen zamlar, uzatılan vergi indirimleri haziran ayını enflasyon yönünden kazasız belasız atlatmamızı sağladı. Ne var ki halının altına süpürdüğümüz zamlar temmuzda rekor bir oran getirecek. Temmuz ayındaki TÜFE yüzde 2.5 dolayında beklenebilir.

Tekrarlanan İstanbul seçiminin hatırına otomotiv, beyaz eşya ve mobilyadaki vergi indirimlerinin süresi haziran sonuna kadar uzatıldı ve böylece bu kapsamda yer alan ürünlerin fiyatı haziran ayında da sabit kaldı.

Haziran, fiyatların genellikle çok az arttığı, hatta gerilediği bir ay. Daha önce de birkaç kez değinmiştik, 2003-2017 dönemi ortalamasında haziran ayında fiyatlar yüzde 0.15 gerilemişti. Geçen yıl uç bir örnek sayılırdı, dolayısıyla bu yıl normale inilmesi bekleniyordu.

Bu satırları muhtemelen TÜİK’in haziran TÜFE gerçekleşmesini açıklamasından sonra okuyorsunuzdur. TÜFE’deki haziran değişim oranı sıfıra çok yakın bekleniyor. Oran, sıfırın biraz altında da olabilir, biraz üstünde de... Yani haziranda fiyatların gerilemiş olması bile şaşırtmayacak.

Her ne kadar seçimden hemen sonra bazı ürünlere zam yapılmışsa da bu zamlar haziran enflasyonuna en fazla dörtte bir oranında yansıdı. Zaten asıl zamlar temmuzda yaşanıyor.

Haziran ayında TÜFE değişimi sıfır gelirse, yıllık TÜFE artışı yüzde 15.7’ye inecek. TÜFE’deki yıllık artış mayıs sonu itibarıyla yüzde 18.7 düzeyinde gerçekleşmişti.

Biz “matematik gerçeklik, baz etkisi” dedikçe ve bundan dolayı yıllık fiyat artış hızının belirgin biçimde gerileyeceğini söyledikçe burun kıvıranlar bakalım bu gerileme karşısında ne diyecekler.

Anlamayan ya da anlamak istemeyenler için bir kez daha vurgulayalım:

Yıllık fiyat artış hızının düşmesi, fiyatların gerilemesi demek değildir. Bu gelişme, geçen yılın yüksek fiyat artışının yerine bu yıl daha düşük fiyat artışının girmesinden ibarettir.

Haziranı atlattık, temmuz ne olacak?

Otomotiv, beyaz eşya ve mobilyadaki ÖTV ve KDV indirimlerinin süresi haziranda bitti ve herhangi bir süre uzatımına gidilmedi. Bu kapsamdaki ürünlere yüklü zamlar gelecek. Şirketler hazırlıklarını, hesaplamalarını yapıyor. Dün birçok şirketin sitesinde fiyata yer verilmediğini ve “Fiyatlarımız güncellenmektedir” ifadesinin yer aldığını gördük.

Vergi avantajının sona ermesinden sonra zam görecek ürünlerin TÜFE’deki ağırlıkları oldukça yüksek. En başta otomobil geliyor. TÜFE’de dizel otomobilin yüzde 4,1936, benzinli otomobilin yüzde 2,7815 ağırlığı bulunuyor. Yani otomobilin toplam ağırlığı yüzde 6,98, neredeyse yüzde 7.

Çok basit bir hesap yapalım. Eğer otomobile yüzde 10 zam gelirse, bu zam temmuz enflasyonuna 0.7 puan olarak yansıyacak. Diğer hiçbir mal ve hizmet zam görmese bile otomobildeki yüzde 10’luk zammın yansıması bu düzeye erişecek.

Kaldı ki vergi avantajı kalkan beyaz eşya var, mobilya var.

Haziranın son haftasına sıkıştırılan zamların asıl etkisini temmuzda göstereceği gerçeği var.

Temmuzun ilk günlerinde sağanağa dönüşen yeni yeni zamlar var.

Tüm mal ve hizmetler için temel girdi niteliğindeki motorin, benzin ve elektriğe yapılan zamların yol açacağı zincirleme zamlar da yolda.

Temmuzdaki TÜFE artışı yüzde 2.5’i bulabilir

Geçmiş yıllar ortalaması gösteriyor ki, temmuz, hazirandan sonra fiyatların en az arttığı ay.

2003-2017 ortalamasına göre haziran aylarında fiyatlar gerilediği için temmuzu fiyatların en az arttığı ay olarak nitelemek de mümkün.

2003-2017 ortalamasında temmuz aylarındaki fiyat artışı yalnızca yüzde 0.11. Geçen yılın temmuzundaki artış ise yüzde 0.55. 

Bu yıl yalnızca otomobile gelecek yüzde 10’luk zammın bile yüzde 0.7’lik bir fiyat artışına yol açacağını belirttik. Yalnızca yüzde 10’luk otomobil zammının bile...

Suya atılan taş etkisi yaratan akaryakıt zamları ve elektrik zammı bir yandan... Diğer mal ve hizmetlere gelen ve gelecek zamlar bir yandan...

Temmuz ayını yüzde 2’nin altında bir TÜFE artışıyla kapatabilirsek ne mutlu!

Çok erken bir tahmin olacak belki ama temmuz ayındaki TÜFE artışının yüzde 2.50 dolayında beklenmesi gerektiğini söyleyelim.

Temmuzdaki oran yüzde 2.50 olursa, haziran sonunda yüzde 15.7 dolayına ineceği tahmin edilen yıllık TÜFE yeniden yükselecek ve temmuz sonunda yüzde 18’e dayanacaktır.

Ağustos ve eylül ayları ise eğer olağandışı bir takım gelişmeler yaşanmazsa fiyatların en azından geçen yılın çok altında artacağı aylar olacaktır. Dolayısıyla eylülde yıllık bazda tek haneye inilmesi ya da yaklaşılması sürpriz değildir.