Enflasyon!

Bir gazetenin internet sayfasında yer alan bir habere yorum yazmanın bazı temel koşulları var. Birincisi bilgisayarınız olacak, ikincisi internet kullanıyor olacaksınız, üçüncüsü oradaki haberi okumuş olacaksınız, eğer yorum yazmak istiyorsanız, bir abonelik işlemi gerçekleştirmiş olacaksınız. Çok basit gibi görünen bu koşulların tümünü birden gerçekleştirdiğinizde, zaten Türkiye ortalamasının üstünde bir kültür birikimine de sahipsiniz demektir.

Önceki gün, enflasyon açıklamasından sonra Hürriyet'in web sayfasında yer alan yorumların bir kısmını köşemize aktardık. Bu yorumları, "noktasına, virgülüne" dokunmadan aldığımızı da özellikle belirttik. Bazı yorumlara da biz yorum getirdik.

Aman efendim, ne alınganlık, ne alınganlık! "Yorumları küçümser tavırla aktarmamız" yadırganmış örneğin. Yanlış! O yorumları küçümser tavırla almadık ki köşemize, "küçümseyerek" aldık zaten. 

Birincisi; anadilini böylesine saygısızca kullanmaya kimsenin hakkı yok! Siz bilgisayar kullanacak, internete girecek, okuduğunuz bir habere yorum yazacak; ama, Türkçe'yi katledeceksiniz, olmaz…

İkincisi; rakamlarla oynandığını düşünebilirsiniz. Bunu kanıtlayamazsınız, ama bu görüşü taşıyabilirsiniz, peki. İyi güzel de, internete giriyorsanız, ki giriyorsunuz, bir gün de zahmet edip şu TÜİK acaba hangi mal ve hizmetlerle enflasyon hesaplıyor diye merak etseniz, olmaz mı… Nasıl bakacağınızı bilmiyor musunuz; buyurun size yolu…

"tuik.gov.tr"ye girer, "istatistik" başlıklı bölümden "enflasyon ve fiyat"ı seçer, orada "TÜFE"yi tıklar, açılan sayfada "veri"yi, sonra da "TÜFE-ana gruplar itibariyle madde sepeti listesi"ni seçerseniz kapsanan tüm mal ve hizmetleri görebilirsiniz.

Daha detay bilgiye ulaşmak isterseniz "veri"yi seçtikten sonra bu kez "2003 temel yıllı TÜFE endeksleri"ni, sonra da "madde sepeti ve ortalama madde fiyatları bölümü"nü seçebilir, böylece TÜİK'in TÜFE'yi hesaplarken hangi mal ve hizmetleri dikkate aldığının yanı sıra bu maddelerin fiyatının her ay itibariyle hangi düzeyde bulunduğunu da izleyebilirsiniz.

Şimdi söyler misiniz, "Enflasyon hesabında et, süt, peynir yok; pinpon topuyla, zincirle hesap yapıyorlar" demeyi sürdürenleri, hele hele bunu berbat bir Türkçe'yle yapanları "Aman ne güzel eleştiride bulunuyorsunuz" diye pohpohlamak mı gerekiyor?

Bir istatistiği sağlıksız yapmak başka şeydir, ortaya çıkan rakamla oynamak başka şeydir. Bazı maddelerin ağırlığının düşük tutulduğunu, örneğin gıda maddelerine daha fazla ağırlık vermek gerektiğini söyleyebilirsiniz. Ama bu, endekste hiç gıda maddesi olmadığı anlamına gelir mi…

Hem şu TÜİK, nasıl bir kurummuş ki, bunca yıldır rakamlarla oynanıyor ama dışarıya tek bir bilgi sızmıyor bu konuda. Takdir etmek gerekir değil mi…

Sorun gelir dağılımında

TÜFE'deki artış bir ortalamadır; kapsanan tüm mal ve hizmetlerin kullanımdaki ağırlığına göre ortalama bir oran hesaplanmaktadır. Ve bu ortalama oran, gelir dağılımı farklılığı gözetilmeksizin tüm haneler için hesaplanmaktadır. Oysa enflasyon, gelir gruplarına göre doğal olarak farklı farklı algılanmaktadır.

2009 verilerine göre en yoksul ilk yüzde 20'lik grup toplam gelirde yüzde 5.6 pay alıyor. En zengin yüzde 20'lik grubun payı ise yüzde 47.6 düzeyinde.

En yoksul yüzde 20, harcamasının yüzde 34'ünü gıda için yapıyor. Bu grup, harcamasında konut, su, elektrik, gaz gibi giderlere yüzde 30, ulaştırma giderlerine de yüzde 7 pay ayırmak durumunda kalıyor.

En yoksul ilk grup harcamasının yüzde 34'ünü gıdaya ayırıyor ayırmasına ama, toplam gıda harcamasından ancak yüzde 14 pay alabiliyor.

Yeniden enflasyona dönersek… Mayısta gıda maddelerinin fiyatında yüzde 4.71'lik artış oldu. Yoksullar enflasyonu tabii ki açıklanan ortalama oran olan 2.42'den daha fazla algılayacaklar. Aynı şekilde gıda maddelerinin fiyatı mayıs itibariyle son bir yılda yüzde 12.61 arttı. Ortalama artış ise yüzde 7.17. Bu da algılamada farklılık yaratacak; düşük gelirli olan ve harcamasını ağırlıklı olarak gıda maddelerine ayırmak durumunda olan kesimlerde "Enflasyon bu kadar değil, daha yüksek" algısı doğuracak. Çünkü onlar enflasyonu daha yüksek yaşıyorlar, bu gerçek. Ama bu demek değil ki, enflasyonla oynanıyor; hele hele temel tüketim maddeleri dikkate alınmadan hesaplama yapılıyor.