Enflasyon yüzde 9'a oturdu kaldı
TÜFE Endeksindeki aylık artış (Enfl asyon) haziranda 0.31 oldu. Artış beklentilerin üzerinde gerçekleşti. Hazirandan hazirana yıllık TÜFE artışı yüzde 9.16 artış gösterdi.
Mayıs ayında yıllık enfl asyon yüzde 9.66 olmuştu. Merkez Bankası Başkanı, enfl asyonun haziran ayından itibaren önemli ölçüde gerileme göstereceğini tekrarlıyordu.
Merkez Bankası Başkanının açıklamaları piyasada haziran ayında enfl asyonun yüzde 9’un altına ineceği şeklinde bir bekleyişe yol açmıştı.
Hatta o kadar ki, faiz oranlarında ciddi indirim bekleyenler, haziran enfl asyonundaki 1 puanlık gerilemeye dayalı olarak Merkez Bankası’nın hemen 1 veya 1.5 puan faiz indirimini gerçekleştireceğine inanıyorlardı.
Beklentileri aşan enfl asyonda temel olarak gıda fiyatlarındaki artış etkili oldu.
Kuraklık ve Ramazan ayının etkisinde gıda fiyatları arttı. Gıdanın aylık enfl asyona katkısı önceki yıllarda eksi olurken, bu yıl 0.1 puan oldu. Enflasyona, ulaştırmadan 0.1 ve lokanta-otellerden de 0.1 puan katkı geldi.
Ulaştırma fiyatlarındaki artış, toplu taşıma ve akaryakıt fiyatlarındaki zamlardan kaynaklandı.
Şubat ayında yüzde 12.4’e kadar ulaşmış olan yıllık ÜFE artışı, haziranda yüzde 9.7’ye geriledi.
Bütün bu gelişmeler piyasada olumlu havayı bozdu. Piyasa elektrik ve doğalgaza zam yapılmasa bile yıl sonu enfl asyonunun yüzde 9.0, yüzde 9.5 olabileceğini tahmin ediyor.
Enflasyon geriliyor mu, yoksa yüzde 9.0’un üzerine yerleşti ve kaldı mı konusunu tartışmanın zamanıdır.
Bu yazının altında enflasyon ile ilgili son 3 yılın haziran ayı artış oranlarını gösteren bir tablo var.
Tabloda dikkati çeken şudur. Haziran ayında yıllık enfl asyon geçmiş 2 yılın üzerinde. Yılın ilk 6 ayında enfl asyondaki artış, önceki yıllarda görülmeyecek ölçüde yüksek.
Haziran ayında yaz mevsiminin olumlu etkisi, döviz fiyatlarındaki istikrar ve iyimser bekleyiş fiyatlara yansımamış ve tersine fiyatlarda artış var.
Halk için önemli olan gıda maddeleri fiyatları. Toplam tüketim harcamalarının ortalama dörtte birini oluşturan gıdada yıllık fiyat artışı yüzde 12.47 oldu. 2012 yılında artış yüzde 7.38 idi. 2013 yılında yüzde 12.47 artış olmuştu. Üst üste yüzde 13’e yakın fiyat artışının devam etmesi hane halkını ezen ve üzen bir gelişmedir.
Bu tabloda faiz tartışmalarının önümüzdeki günlerde ne şekil alacağını göreceğiz. Enflasyonun sebebini yüksek faize bağlayanlar faizi indirmede ısrar ederken, faiz artmadan enflasyonun kontrol edilemeyeceğini söyleyenler arasında tartışmalar devam edecek.
Fakat bir gerçek var. Yüzde 9.0’un üzerindeki enfl asyonun kalıcı olması hem ekonomi hem hane halkı için çok olumsuz bir durumdur. Hele, hele yıl sonu tahminlerinin yüzde 9.0’lar gibi yüksek orana oturtulması çok tehlikelidir.
Bu nedenle ekonomi politikalarında önümüzdeki günlerde enfl asyonu kontrol altına alacak tedbirleri tartışmak zorunluluğu vardır. (Son bir not: Yıl sonu enfl asyon tahmini yüzde 9.0’lara çıkmışken, bankaların 3 ay vadeli mevduata verdikleri brüt faiz yüzde 8.5 dolayında. Net yüzde 7.2 dolayında bir getiri demektir. Bu durumda halkın tasarruf eğilimi nasıl artabilir?)