Enflasyon tek hanede kalacak mı demiştiniz!

Tüketici fiyatları endeksi kasım ayında yüzde 1.49 ile tahminlerin üstünde bir artış gösterdi. Çok büyük sürpriz miydi bu artış, tabii ki değildi. Döviz kurunun böylesine hızla yükseldiği bir dönemde her ne kadar sürekli olarak “Ekonomimiz çok sağlam, kur artışı bize bir şey yapmaz” türü açıklamalar dinlemiş olsak da, kur artışının neler yapacağını biliyorduk, dün ilan edilen oranlarla da bunu görmüş olduk.

TÜFE kasımda yüzde 1.49 artarak kasım ayları itibariyle şimdiye kadarki en yüksek üçüncü artışı sergiledi.

Ama olumsuzluk anlamında daha başka rekorlar kırmış durumdayız.

TÜFE, ocak-kasım döneminde yüzde 11.16 oranında arttı. Bu, 2003 yılı baz alınarak oluşturulan yeni seri TÜFE’de şimdiye kadar on bir ayda görülen en yüksek artış. Yani ocak-kasım dönemi için son on dört yılın en yüksek artışını bu yıl görmüş olduk.

Bitmedi... Yıllık TÜFE artışı kasım ayı itibarıyla yüzde 12.98’e ulaştı. Bu oran da son on dört yılın en yüksek düzeyine işaret ediyor.

İyimser kaldık

Biz, 2017 yılı TÜFE hedefi yüzde 6.50 olarak açıklandığında da, daha sonra bu hedefe karşılık tahminler yukarı çekildiğinde ama hep tek hanede tutulduğunda da yıl sonu gerçekleşmesinin tek hanede kalamayacağı görüşünü dile getirdik.

Bunu söylerken “gönlümüzden geçeni” ifade ediyor değildik elbette. Hem kim enfl asyonun yüksek olmasını temenni edebilirdi ki... Biz, geçmiş yıl verilerine ve genel gidişata bakıyor ve yılı çift haneli bir enfl asyonla kapatmanın kaçınılmazlığına dikkat çekiyorduk.

Sonunda hükümet de tahminini yüzde 9.50’ye çıkardı; hatta Merkez Bankası daha ileri giderek yüzde 9.80’lik bir tahminde bulundu.

Ve geldik kasım sonuna. İşte ilk on bir ayın gerçekleşmesi yüzde 11.16, yıllık gerçekleşme ise yüzde 12.98.

Her ay yenilediğimiz bir tablomuz var. Aylar itibariyle gerçekleşme ne olmuş ve biz o aylar için daha önce ne tahmin etmişiz, bunu aktarıyoruz.

Tablonun son iki sütunu bizim tahmin ortalamamızı ve gerçekleşmeyi gösteriyor. Örneğin biz kasım sonu itibarıyla yıllık enfl asyonu ortalama yüzde 11.93 olarak tahmin etmişiz. Gerçekleşmeyi ise aktardık, yüzde 12.98.

Dikkat edilirse bizim tahminimiz genellikle gerçekleşmenin altında kalmış. Yani bazı okuyucularımızın ileri sürdükleri gibi enflasyonla ilgili kötümser bir bakış sergilememiş, aksine iyimser oranlar tahmin etmişiz.

2017 yüzde 12 ile kapatılacak gibi

Yıl sonu için daha önce genellikle yüzde 10.50-11.00 arasında bir gerçekleşme tahmininde bulunuyorduk. Kasım ayında görece çok yüksek gerçekleşen orandan sonra kur ve Yİ-ÜFE’deki ara mal fiyatlarından gelmekte olan baskıyı da dikkate alarak bu kez tahminimizi yüzde 12’ye yükselttik.

Kasım sonunda yüzde 12.98 olan yıllık oranın yüzde 12’ye gerilemesi, geçen yılın aralık ayındaki gerçekleşmenin çok yüksek olmasından kaynaklanacak. Yüzde 12’lik yıllık tahminimiz, aralık ayındaki artışın yüzde 0.75 dolayında kalacağı varsayımına dayanıyor.

Bu kur baskısına dayanmak mümkün değil

Türkiye enerji ithal ettikçe, ara mal ithal ettikçe, hammadde ithal ettikçe ve kuru dengede tutacak adımları da atmadıkça enflasyonu kontrol altına alabilmek mümkün olmaktan çıkıyor.

İşte kur artışları ortada! Aralık ayının ilk dört günündeki ortalama kur, eylül ayının ortalamasına göre dolarda tam yüzde 13.5 artışa işaret ediyor. Aynı dönem için euroda kaydedilen artış ise yüzde 12.8 düzeyinde.

Yani aslında iki aylık bir dönemde ortaya çıkan artıştan söz ediyoruz. Aralık ayının genelinde durum nasıl olur kestirmek pek kolay değil ama kurda geriye doğru keskin bir dönüş gerçekleşeceğini beklemek de fazla iyimserlik sayılır.

Üstelik kurdaki bu artış fiyatlara ne ölçüde yansımıştır, onu kestirmek de mümkün değil. Dolayısıyla 2017 sonu için yüzde 12 makul bir oran gibi görünmektedir.

Ya da şöyle söyleyelim; içinde bulunduğumuz koşullarda yüzde 12’nin altı iyi, yüzde 12’nin üstü ise kötü bir sonuç gibi değerlendirilmelidir.

Üretici fiyatlarındaki yıllık artış yüzde 17.30

TÜFE’de durum bu. Peki ya yurtiçi üretici fiyatlarındaki durum nasıl?

Yİ-ÜFE kasım ayında yüzde 2.02, ilk on bir ayda yüzde 13.91, kasım itibarıyla son bir yılda ise yüzde 17.30 oranında artış kaydetti. 

Daha önce de birkaç kez vurguladık. TÜFE ile Yİ-ÜFE arasında bir bağ var ama bu toplam Yİ-ÜFE üstünden değil, daha çok ara mal grubu üstünden kurulabilir. Çünkü toplam Yİ-ÜFE’de hizmet harcamaları yok ve mal grubu ağırlıkları TÜFE’ye göre çok farklı.

Ancak, Yİ-ÜFE kapsamındaki ara mal grubundan TÜFE’ye biraz gecikmeli olarak belirgin bir yansıma var. Dolayısıyla Yİ-ÜFE kapsamındaki ara mal grubunda kaydedilen gelişme, geleceğin TÜFE eğilimi açısından bir ipucu niteliğinde.

Ara mal fiyatlarındaki hareket nasıl, ona bakalım. Fiyatlar ara mal grubunda kasım ayında yüzde 3.02 arttı. Ocak-kasım dönemindeki artış yüzde 18.62, kasım itibarıyla son bir yıldaki artış ise yüzde 23.43 oldu. 

TÜFE’deki yıllık artış yüzde 12.98, ara mallardaki yıllık artış yüzde 23.43. Arada 10 puanın üstünde fark bulunuyor. Bu farkın en azından bir kısmı zaman içinde TÜFE’ye yansıyacak. Hesapları bu gerçeğe göre yapmakta yarar var.