Enflasyon hedeflemesinde trajedinin resmi
Sayfada gördüğünüz iki grafik, Merkez Bankası’nın üç ayda bir yayınladığı enflasyon raporlarında yer alan Merkez Bankası yılsonu enflasyon tahminlerinin seyrini gösteriyor.
Merkez Bankası, “temel amacı fiyat istikrarını korumak ve sürdürmek” olan bir kurum. Merkez Bankası’nın internet sitesini açtığınızda karşınıza ilk çıkan mesaj bu oluyor. Temel amacı enflasyonla mücadele olan bir kurumun yaptığı enflasyon tahminleri önemli olsa gerekir.
Merkez Bankası, “enflasyon hedeflemesi” politikası uyarınca her üç ayda bir enflasyon raporu yayınlıyor. Burada enflasyon konusundaki gelişmeler ve etkileyen faktörler konusunda Merkez Bankası’nın değerlendirmeleri yer alıyor. Her raporda aynı zamanda içinde bulunulan yıl ile gelecek iki yıla ilişkin yılsonu enflasyon tahminleri de açıklanır. İçinde bulunulan yıl ile bir sonraki yıla ilişkin tahminlerde aynı zamanda en alt ve en üst tahmin sınırlarına da yer verilir.
Merkez Bankası iki yıl sonrasına ilişkin tahminlerini hep yüzde 5 olarak tekrarlayıp durduğu için grafiklerde bunu hariç tutarak sadece iki yıllık süreyi kapsayan tahminlere yer verdik. Yani grafiklerde yer alan ilk tahmin, gerçekleşme tarihinden 23 ay önce, bir önceki yılın ocak ayı sonunda yayınlanan enflasyon raporunda yer alan tahmindir. En son tahmin de aynı yılın ekin ayı sonunda yani gerçekleşme tarihinden sadece iki ay önceye ait.
Sayfadaki grafiklere baktığımızda birinci not etmemiz gereken şey, gerçekleşen enflasyonun Merkez Bankası ve hükümetin yüzde 5’lik enflasyon hedefiyle alakasının kopmuş olması.
İkinci ve belki de daha önemli olan nokta, Merkez Bankası’nın sadece hedefinin değil tahminlerinin de tutmuyor olması.
O kadar ki Merkez Bankası’nın bırakalım daha önceki tahminlerini, yılın bitimine sadece iki ay kala yaptığı enflasyon tahminlerinin bile gerçekleşen enflasyonla alakası yok. Dahası da var. Gerçekleşen enflasyon, Merkez Bankası’nın sadece iki ay önce yaptığı en yüksek nokta tahmininin bile üzerinde.
Merkez Bankası 2016 ekiminde yayınladığı enflasyon raporunda 2016 yılsonunda enflasyonun orta noktası yüzde 7.5 olmak üzere yüzde 7-8 aralığında olacağı tahmininde bulunmuş. Gerçekleşen enflasyon orta nokta tahmininin 1 puan, en yüksek sınır tahmininin 0.5 puan üzerine çıkarak yüzde 8.5 olmuş.
Merkez Bankası’nın tahmin performansı, 2017’de çok daha kötü bir resim çiziyor. Merkez Bankası, yılın bitimine iki ay kala açıkladığı raporda enflasyonun yılı yüzde 9.8 düzeyinde kapatacağını tahmin ediyor. Gerçekleşen enflasyon yüzde 11.9 ile iki ay önceki tahminin 2.1 puan üzerinde. Merkez Bankası, bu tahmininde enflasyonun en yüksek yüzde 10.3 olabileceğini de öne sürüyor. Merkez Bankası’nın en yüksek bu kadar olur dediği nokta bile, gerçekleşen enflasyonun 1.6 puan altında.
Merkez Bankası’nın son tahmininden önceki tahminlerinin başarı performansı, iyice felaket durumda. Bu tahminler gerçekleşen enflasyondan hem çok daha uzak, hem de kendi içinde oldukça oynak bir seyir izliyor.
Temel görevi fiyat istikrarı olan ve enflasyonla mücadelenin ana sorumlularından birisi olan Merkez Bankası’nın bırakalım hedefini tutturması, tahminlerinin bile gerçekle bu kadar kopuk olması, çok ciddi bir başarısızlık. Bu resim çok ciddi bir güven sorunu da yaratıyor. Merkez Bankası’nın enflasyonla mücadelede sahip olması gereken güvenilir bir kurmay ve pusula işlevi sıfırlanıyor.
Sonuç olarak ekonomi aktörlerinin önünü görmesi daha da zorlaşıyor. Bunun faturası Yüksek enflasyonun kalıcılaşması ve çözümünün daha da karmaşık ve zor hal alması şeklinde tüm topluma çıkıyor.