Enflasyon – faiz sarmalı
Geçtiğimiz hafta hem enflasyon hem de toplantıda alınan kararlar itibarıyla ABD için ve dünya için son derece önemli bir hafta oldu. Yıllık manşet enflasyon %4,0 ve çekirdek enflasyon %5,3 ile önceki ayın altında kaldı. Yani enflasyonda düşüş hanesine bir çarpı daha atıldı.
Ama Fed bunu yeterli bulmuyor, enflasyonun düşmeye başladığını teyit edecek verileri görmeden “bu iş bitti” demek istemiyor. Hatta önceki hafta açıklanan Mayıs ayı işsizlik oranının %3,7 ile geçen senenin en yüksek seviyesine ulaşmasını da yeterli bulmuyor.
Oysa Amerikan ekonomisi Covid sonrası dönemde işsizliğin en düşük seviyelerini gördükten sonra deneyimlenen en yüksek işsizlik oranında. Özellikle bunun üzerine yükselecek işsizlik Fed’in istihdam piyasasının soğuması yönünde beklentilerini doğrulayacaktır.
Bu nedenle faiz artış döngüsünün sonunun geldiğini gösteren veri seti aslında enflasyondan değil, büyük ihtimalle istihdam ve işsizlik verilerinden gelecek. Çünkü ABD’de şimdilerde enflasyonun en güçlü nedenlerinin başında Amerikan tüketicisinin hız kesmeden para harcaması yatıyor.
Bireyler işsiz kalmaya başladıklarında ve yeni işler bulamamaya başladıklarında harcama yapamayacaklar. Dahası, etrafındaki insanlarda benzer bir tutum içine girebilir ve böylece talep enflasyonunda yavaşlama gündeme gelebilir. Sanıyorum ki Fed’in de amaçladığı enflasyon kontrolü artık bu şekilde olacak.
Powell “noktasal grafiği gözünüzde büyümeyin” demişti ama…
Gerçekten de geçen sene, Fed komite üyelerinin yıl sonunda faizi bekledikleri seviyeleri gösteren bu noktasal grafik aslında alınan bir kararı göstermiyor – her ne kadar piyasa orada görülen kümelenmeyi ilk başta bir piyasa kararı gibi düşünse de…
Çünkü sonuçta bu grafik sadece eldeki verilerin ışığında, ileriki bir zamanda Fed üyelerinin faiz beklentilerini gösteriyor ve her3 ayda bir değişime konu olur. Nitekim daha önceki toplantılarda da 3 ayda bir yayınlanan bu projeksiyonlar bir sonraki 3 ayda, özellikle içinde bulunulan yıl için dikkate değer miktarda yukarı kaymıştı.
Yani her zaman revizeye konudur. O nedenle Powell ve diğer üyeler aslında politika faizinin seviyesi için resmi bir karar ifade etmese de “bizim aklımızdan geçen budur” mesajını veren noktasal grafiklerde 2023 sonuna kadar faizin 2 kere artırılacağını beklediklerini duyurdular. Aslında sözlü müdahalenin 1 adımcık ötesine gitmekten başka bir şey olmadığını anlamak lazım. Nitekim fed fonlama faizi vadeli kontratlarında şu anki kontrat ile Aralık 2023 vadeli kontrat arasındaki farka baktığımızda 21 baz puan gösteriyor.
Yani futures piyasası fed fonlama faizinin sene sonunda şimdiye göre 21 bps yüksek olacağını fiyatlıyor. İşte size elini kolunu kıvırmadan, en yalın haliyle, öyle çok derin de bakmaya gerek olmadan, Fed’in 2 artış söylemine karşılık piyasanın 1 artış dediğinin en güzel gösterimi.
Yok buna inanmıyorum, herkesin bahsettiği swap piyasası ne diyor derseniz orası da aynı şekilde, 20 baz puanlık artış diyor. Peki Fed’i Haziran toplantısında noktasal grafiği 1 değil, 2 kademe yukarı gitmeye zorlayan konu neydi? Aslına bakarsanız komite üyeleri de enflasyonla mücadelede yol kat edildiğini biliyorlar ama ne kadar ilerlediklerini kestiremiyorlar.
Bunun üstüne bankacılık krizinin ana sebeplerinden birisi olarak faizlerin artışı gösterilince muhtemelen sütten ağızları yandıkları için yoğurdu üfleyerek yiyorlar. Oysa bu konuda daha önce de paylaştığım fikrim değişmiş değil; Fed faizleri artıracağını her fırsatta ifade etti ve batan bankalar hem bankanın yöneticilerinin hem de bankadaki risk yöneticilerinin iş bilmezlikleri yüzünden battılar.
Ancak öyle ya da böyle sonuçta bu durum piyasada ekstradan faiz artış etkisi yaptı. Büyük ihtimalle Fed’in en az 1 toplantıyı pas geçip, sene sonuna kadar 2 kere demesinin nedenlerinden birisi de bu; zaman kazanarak sıkılaşmanın ne kadar olduğunu ölçmek isterler. Bir de tabi geçen haftaki yazımda bahsettiğim El Nino nedeniyle tarımsal emtia fiyatlarının yukarı gitme ihtimali var.
Avrupa? İngiltere?
Benzer şekilde Avrupa ve İngiltere piyasalarında faiz fiyatlaması Avrupa da 25’er baz puandan 2 kez, İngiltere de ise toplamda 150 baz puanlık artış beklentisi fiyatlara girmiş durumda. Bu hafta Perşembe günü İngiltere Merkez Bankası (BoE) faiz kararını açıklayacak ve geniş oranda 25 baz puan artış bekleniyor. Nitekim 2022’nin sonunda %11’in hemen üzerini gören yıllık TÜFE şimdilerde %8,70 gerilemiş durumda.
Ama merkez bankaları için daha önemli bir gösterge olan çekirdek enflasyon yine yıllık bazda Mayıs ayında %6,8 ile 1992’den bu yana en yüksek seviyesinde bulunuyor. Yani BoE’nin beklentilerde yerini almış olan 150 baz puan için oldukça geniş oyun alanı var.