Enflasyon düzeltmesi sorunları

Değerli okurlar, bildiğiniz gibi Ma­li İdarenin 1 Kasım 2024 tarihli 176 Vergi Usul Kanunu (VUK) Sirküleri ile yaptığı açıklamaların , uygulamacılar ve müşavirlerin mevcut tebliğlerle ilgili yo­rumlarına göre farklılıklar içermesinin tartışmalara yol açtığını 4 Kasım tarihli yazımda paylaşmıştım.

Stokların düzeltilmesinde hangi dönemin dikkate alınacağı sorunu

176 sıra no.lu Sirkülerde; stokların dü­zeltilmesinde kullanılabilecek basit or­talama yöntemindeki “Bir önceki geçi­ci vergi dönemi” ifadesinin , enflasyon düzeltmesinin uygulandığı en son geçici vergi dönemi ya da hesap dönemi olduğu şeklinde açıklandı.

Sirkülerde yapılan açıklamaya göre;

2024 yılının ikinci geçici vergi döne­minde enflasyon düzeltmesi uygulayan mükelleflerin formülde bir önceki geçici vergi dönemi olarak Aralık/2023 döne­mine ait endeksi kullanmış olmaları ge­rekiyor.

Üçüncü geçici vergi döneminde ise Ha­ziran/2024 dönemine ait endeksi dikkate almaları zorunlu bulunuyor.

31 Aralık 2023 tarihli gelir tablosunda­ki brüt satışları toplamı 50 milyon TL’nin altında olduğu için 2024 yılının ikinci ve üçüncü geçici vergi dönemleri sonu itiba­rıyla enflasyon düzeltmesi yapmayan mükelleflerden yıl sonunda basit orta­lama yöntemini kullanacakların da bir önceki geçici vergi dönemi sonu endek­si olarak Aralık/2023 dönemine ait en­deksi kullanmaları gerekiyor.

Ortalama düzeltme katsayısının ta­nımı VUK’un mükerrer 298/A mad­desinde yapılmış bulunuyor. İlgili hü­kümde “bir önceki dönem” ifadesi kul­lanılmış olup, bu dönemin, bir önceki enflasyon düzeltmesi uygulanan dönem olduğuna dönük bir ifade de mevcut de­ğildir.

Sirkülerdeki bu yaklaşım halen yürür­lükte olan 338 seri nolu VUK Genel Teb­liğindeki açıklamaya da aykırılık teşkil etmektedir. Hatırlanacak olursa, şartlar sağlanmadığı için 2004 yılının birinci ge­çici vergilendirme döneminde enflasyon düzeltmesi uygulanmamış, şartlar 2004 yılının ikinci geçici vergilendirme döne­minde sağlanmış ve bu dönemden itiba­ren 2004 yılının takip eden dönemlerin­de enflasyon düzeltmesi yapılmıştı. 338 seri nolu VUK Genel Tebliğin 3.1.4 bölü­münde yer verilen örnekte dönem orta­lama katsayısı hesaplanırken, bir önceki geçici vergi dönemi olarak enflasyon dü­zeltmesi yapılmamış dönem olan Mart 2004 dönemi esas alınmıştır. Görülece­ği üzere; 176 sıra no.lu Sirkülerde yapı­lan açıklama halen yürürlükte olan hem mevcut kanunun lafzına hem de 338 sıra no.lu VUK Genel Tebliğine aykırıdır.

Bütün bunların tartışılmasının sebebi , bildiğimiz kadarıyla, meslek odaları da dahil müşavirler ve muhasebecilerin ikinci geçici vergi döneminde yaptık­ları hesaplamalarda Aralık 2023 değil Mart 2024 endeksini uygulamada dik­kate almış bulunmaları.

Geçici vergi beyanları sonrasında ya­yınlanan bu sirküler,338 seri nolu Tebli­ğe de aykırı olarak tüm mükellefleri hata­lı uygulama yapmış duruma soktu.

Gelelim can alıcı soruya;

2024 2.geçici vergi beyanlarını düzel­tecek miyiz? Muhasebe uygulayıcıla­rı sıkışmış vaziyetteler. Şimdi bunu düzeltseler iki gün sonra tekrar dü­zeltme yapacakları bir durumla (iptal edilirse) karşı karşıya kalabilecekler. Mükelleflere karşı sanki yanlış bir uygu­lama yapmış gibi bir duruma düşürüldü­ler ki bu da ağırlarına gidiyor. Piyasada yazılıp çizilenlere bakıp teselli bulsalar da Mali İdare yaklaşımını değiştir­mezse kahir çoğunluk bu düzeltmeyi yapacak gibi duruyor.

Bir avukat olarak mükellefleri davaya teşvik eder bir durumda olmayı sevmiyo­rum. Lakin, şayet böyle bir düzeltme ya­pılacaksa ve nihayetinde mükellef aley­hine (fazla vergi ödeme yapmaları gereği gibi )bir sonuç çıkacaksa, beyanınızı ihti­razi kayıtla verin ,sonrasında yargıya gö­türüp götürmeme konusunun(sonrasın­daki bir ayda ) değerlendirir ve bir karar varırsınız. Düzeltme beyanlarında ihti­razi kayıt üzerine açılan davaların, şayet düzeltme Mali İdarenin icbarı ile yapılı­yorsa, esastan incelenmesi gereğini kabul eden kararlar dikkate alındığında, Mali İdarenin sonradan yaptığı bir düzen­leme ile bu düzeltmenin yapılması ge­reği ortaya çıktığı için esastan incele­meyi kabul olasılıkları yüksektir.

Peşin tahsil edilmiş gelirler için hesaplanacak enflasyon farkları matrahtan indirilebilecek mi?

Sirkülerde, VUK’un geçici 33’üncü maddesi uyarınca 31.12.2023 tarihli bi­lançoların enflasyon düzeltmesine tabi tutulması nedeniyle peşin ödenen gele­cek dönem giderleri için hesaplanan enf­lasyon farklarının, gider yazıldığı takip eden dönemlerde, 2023 yılı için yapılan vergisiz düzeltmeden kaynaklandığı için gider olarak dikkate alınamayacağı, bun­ların beyannamede kanunen kabul edil­meyen giderler (KKEG) kısmında göste­rilmesi gerektiğini açıkladı.

Peşin ödenen giderlerle ilgili yaklaşımı doğru kabul edilecek olursa, peşin tahsil edilen gelirlerle ilgili olarak da Sirküler­de bir açıklama olmamasına rağmen, ay­nı yaklaşıma uygun hareket edilmesi ge­rekeceği düşüncesindeyim. Yani 380 ve 480 no.lu hesaplarda izlenen tutar­lar için hesaplanan enflasyon farkla­rı, gelir yazıldığı dönemlerde “vergiye tabi olmayan gelir” olarak beyanname üzerinde matrahtan indirim konusu yapılmalıdır.

Yapılmakta olan yatırımlar konusundaki düzenleme

Bilindiği üzere, konuya ilişkin 7529 sa­yılı Kanun 1 Ocak 2024 tarihinden (özel hesap dönemi tayin edilen mükellefler için 2024 yılında başlayan hesap döne­minden) geçerli olmak üzere yayımı ta­rihinde (yani 31 Ekim 2024’te) yürürlü­ğe girdi.

Düzenleme, 30 Eylül de sona eren üçüncü geçici vergi döneminden sonra da yürürlüğe girmiş olsa, 1.1.2024 tarihin­den geçerli olmak üzere yürürlüğe girmiş olduğundan, üçüncü geçici vergi beyanla­rında da dikkate alınacaktır.