Enflasyon ağustos ayında da tam gaz

TÜFE’de yüzde 9,09’la endeks tarihinin en yüksek ağustos ayı enflasyonu gerçekleşti. Aylık enflasyonun 2,78 puanlık bölümü ağustosta yüzde 16,61 artan ulaştırma, 2,27’lik bölümü de yüzde 8,48 artan gıda fiyatlarından geldi.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), tüketici fiyatları (TÜFE) bazında ağustos aylık enflasyonunu yüzde 9,09 olarak açıkladı.

Bunun 2005 yılı bazlı Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) tarihindeki en yüksek “ağustos ayı” oranı olduğu belirlendi. TÜİK’in açıkladığı verilere göre TÜFE’de ocak-ağustos dönemi kümülatif artış yüzde 43,06’ya ulaştı. Ağustostaki aylık TÜFE artışı geçen yılın aynı ayındaki yüzde 1,46’lık oranın 7,63 puan üstünde gerçekleştiği için yıllık enflasyon da temmuz sonu düzeyine göre 11,1 puan yükselerek yüzde 58,94’e yükseldi.

Böylece; Ekim 2022’de yüzde 85,51’e kadar yükseldikten sonra 8 aylık düşüş süreci sonunda bu yıl haziran sonunda yüzde 38,21’e inmiş olan yıllık enflasyon, son iki ayda ise 20,75 puan birden yükselmiş oldu. On iki aylık ortalamalara göre TÜFE bazında enflasyon ise haziran sonundaki yüzde 59,95 düzeyinden, temmuz sonunda yüzde 57,45’e, ağustos sonunda yüzde 56,28’e geriledi.

Azdıran gıda ve ulaştırma

TÜFE kapsamındaki ana harcama grupları içinde yüzde 15,05 paya sahip olan ulaşımda ağustos ayında yaşanan yüzde 16,61 oranındaki zamlanma, aylık enflasyona en büyük katkıyı yaptı.

Aylık yüzde 9,09 olarak ölçülen enflasyonun 2,78 puanı ulaşımdan geldi. Endekste yüzde 25,43’le en büyük paya sahip olan gıdada yüzde 8,48’le devam eden yüksek zamlar da genel orana 2,27 puan olarak yansıdı.

Endekste yüzde 16,62 paya sahip konutta yaşanan yüzde 6,89’luk artışın genel orana yansıması da 0,86 puan oldu. Buna göre aylık enflasyonun yüzde 5,92’lik kısmı bu üç harcama grubu kaynaklı olarak gerçekleşti.

Endeksteki ağırlığı bunlardan daha düşük olan diğer harcama gruplarındaki aylık artışlar da ev eşyasında yüzde 9,36, giyim ve ayakkabıda yüzde 8,25, eğlence ve kültürde yüzde 7,88, sağlıkta yüzde 7,98, lokanta ve otellerde yüzde 7,09, haberleşmede yüzde 4,28, alkollü içecekler ve tütünde yüzde 3,77, eğitimde yüzde 3,11, çeşitli mal ve hizmetlerde de yüzde 7,55 oldu.

Bu harcama gruplarının aylık enflasyona toplam katkısı 3,17 puan.Son bir yılda ise gıda, yüzde 72,86’lık fiyat artışıyla, yıllık enflasyona 18,13 puanla en büyük katkıyı yapan harcama grubu oldu. Son bir yılda yüzde 70,24 zamlanan ulaşımın yıllık enflasyona katkısı da 11,75 puan düzeyinde gerçekleşti. Yıllık bazda artışın en yüksek olduğu ana harcama grubunun yüzde 89,31 ile lokanta ve oteller, en az artış gösteren ana grubun ise yüzde 24,97 ile konut olduğu görüldü.

Ağustos ayında işlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler ve tütün ile altın hariç aylık değişim de yüzde 9,32 ile yüksek çıktı.

Bu bazda enflasyon ilk sekiz ayda yüzde 47,21, son bir yılda yüzde 63,52 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 57,77 olarak gerçekleşti.

Mevsimlik ürünler hariç TÜFE artışı ise aylık bazda yüzde 9,12, ilk sekiz ayda yüzde 43,41, son bir yılda yüzde 58,90 çıktı.

Enerji, gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içecekler ve tütün ile altın hariç TÜFE’de artış aylık yüzde 8,89, sekiz aylık yüzde 49,79, yıllık yüzde 64,85; işlenmemiş gıda, alkollü içecekler ve tütün hariç TÜFE’de aylık yüzde 9,87, sekiz aylık yüzde 40,11, yıllık yüzde 55 artış oldu.

Alkollü içecekler ve tütün hariç TÜFE’de aylık yüzde 9,29, yedi aylık yüzde 43,08, yıllık yüzde 59,27 artış; yönetilen-yönlendirilen fiyatlar hariç TÜFE’de aylık yüzde 9,18, yedi ayda yüzde 49,98, son bir yılda yüzde 65,70 artış yaşandı.

ÜFE’de aylık artış yüzde 5,89

 Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) ise temmuz ayında önceki aya göre yüzde 5,89, aralık ayına göre yüzde 31,59, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 49,41 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 71,97 arttı. Son bir yılda sanayinin dört sektöründen madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 66,42, imalatta yüzde 54,41, su teminin de yüzde 67,09 artış; elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında ise yüzde 8,21 azalış yaşandı. Ana sanayi gruplarının yıllık değişimleri; ara malında yüzde 46,41, dayanıklı tüketim malında yüzde 61,05, dayanıksız tüketim malında yüzde 66,46, enerjide yüzde 20,70 ve sermaye malında yüzde 64,88 artış olarak gerçekleşti.

Emekli zammının tamamına yakını gitti

 Enflasyonun yeniden tırmanışa geçmesi ile birlikte temmuz başı- ağustos sonu arasındaki iki aylık dönemde gerçekleşen kümülatif TÜFE artışı yüzde 19,44’e ulaştı. Yaşanan enflasyonist süreç, bu yılın ikinci altı aylık dönemi için yüzde 34 artırılan asgari ücret ve yüzde 25 artırılan emekli aylıklarını büyük oranda aşındırdı. Temmuz-ağustos dönemindeki (iki aylık) enflasyonla asgari ücrete yapılan zammın yüzde 89,1’i, emekli aylıklarına yapılanın ise yüzde 95,6’sı geri alınmış oldu. Başka deyişle ağustos sonu itibarıyla asgari ücret, haziran sonundaki düzeyinin “reel” olarak sadece yüzde 12,1, emekli aylıkları ise reel bazda sadece yüzde 4,7 üzerinde.

İkinci yarı yılın daha ilk iki ayında yaşanan bu aşınma, enflasyon her ay yükselmeye devam ederken, asgari ücret ve emekli aylıklarının sabit kalacak olması nedeniyle, izleyen aylarda bu kesimin gelirde reel bazda “eksi”ye geçeceği anlamına geliyor. Öte yandan, ağustostaki aylık yüzde 9,09’luk oranla ocak-ağustos kümülatif enflasyonu yüzde 43,06’ya ulaşırken, Merkez Bankası’nın yüzde 58’e güncellediği 2023 yılı TÜFE tahminin tutması da zorlaştı. Bu hedefin tutabilmesi için TÜFE’de yılın kalan dört aylık dönemindeki toplam artışın yüzde 10 dolayında kalması gerekiyor.