Enerji yatırımlarında 15 kat artış

Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de stratejik önemi giderek büyüyen ve yenilenebilir kaynaklara yönelişin de hızla arttığı enerji sektörüne yönelik yatırımlarda adeta patlama yaşandı.

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın yayımladığı toplulaştırılmış verilere göre bu yıl ocak-şubat döneminde çeşitli sektörlerden yatırımcı kuruluşların, ülke genelinde gerçekleştirecekleri toplam tutarı 128 milyar 953,5 milyon lira olan 2 bin 679 yatırım için teşvik belgesi düzenlendi. Gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, vergi indirimi, faiz ve sigorta prim destekleri gibi teşviklerden yararlandırılacak bu yatırımlarla 54 bin 632 kişilik istihdam taahhüt edildi. Geçen yılın aynı dönemine göre alınan toplam teşvik belgesi sayısındaki yüzde 105,9, belgeler kapsamındaki yatırım tutarında yüzde 118,8, yaratılacak istihdamda da yüzde 27 artış kaydedildi.

Enerjide yatırım patlaması

Yılın ilk iki ayında teşvikli yatırımlarda yaşanan rekor artış büyük oranda enerji sektöründen kaynaklandı. Ciddi bir hareketlilik gözlenen enerji sektörü için alınan teşvik belgesi sayısı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 1.022,4 (10,2 kat) artışla 651 adede, kapsamdaki yatırım tutarı yüzde 1.467 (14,7 kat) artışla 33 milyar 24,2 milyon liraya ulaştı. Teknoloji-yoğun özelliği dolayısıyla büyük bütçeli ancak az istihdam yaratan özelliğine rağmen enerji yatırımlarında yılın ilk iki ayındaki teşvik belgelerinde öngörülen istihdam da 796 kişi ile önceki yılın yüzde 76,5 üzerinde gerçekleşti.

Enerji sektörünün geçen yıl ilk iki ayda teşvik belgesi sayısında yüzde 4,5, yatırım tutarında da yüzde 3,6 olan payı, bu yıl aynı dönemde belge sayısında yüzde 24,3, yatırım tutarında yüzde 25,6 düzeyine yükseldi.

Geçen yılın ilk iki ayında enerji sektörü için sadece 58 teşvik belgesi alınmış, 2 milyar 107,5 yatırımla 451 bir kişilik istihdam öngörülmüştü. 2022’nin tümünde bu sektöre yönelik teşvik belgesi sayısı 751, yapılacak yatırım 26 milyar 757 milyon lira ve öngörülen istihdam da 3 bin 704 kişi olarak gerçekleşmişti. Bu yıl ilk iki ayda alınan teşvik belgelerindeki enerji yatırımı tutarı geçen yılın tümündeki geçti.

Dev yatırımlar

Bu yıl ilk iki ayda teşvik belgesi alınan enerji yatırımlarının sayısal olarak büyük bölümünü güneş ve rüzgâr santralları gibi yenilenebilir enerji yatırımları, bütçe bazında ağırlığı ise iletim-dağıtım hatları yenilemeye yönelik olanlar oluşturdu.

Bu dönemde düzenlenenler içinde en büyük tutar Çoruh Elektrik Dağıtım A.Ş.’nin muhtelif il ve ilçeleri kapsayan 1 milyon 565 bin 495 abonenin kullandığı iletim ve dağıtım hatlarında gerçekleştireceği 9 milyar 622,6 milyon liralık modernizasyon ve tevsi yatırımına ait.

Fırat Elektrik Dağıtım A.Ş.’nin çeşitli illerdeki yaklaşık 1 milyon aboneyi kapsayan iletim, dağıtım hatlarında aynı amaçla gerçekleştireceği 6 milyar 603,6 milyon liralık yatırıma da teşvik belgesi alındı.

Ocak-Şubat döneminde düzenlenen belgeler kapsamında Smart GES Enerji Üretim A.Ş., Türkiye’de güneş ışınım değeri en yüksek yerlerden Niğde Bor’da 1 milyar 995 milyon liralık yatırımla güneş enerjisi santrali (GES), Enerjisa A.Ş. de Aydın Nazilli’de 1 milyar 840,3 milyon liralık yatırımla rüzgâr enerjisi santrali (RES) kuracak.

 SANKO Enerji A.Ş. Karaman merkezde GES-Hibrit üretim tesisinde 617,1 milyon liralık tevsi, EMBA Elektrik A.Ş. Adana Yumurtalık’ta 565 milyon liralık komple yeni GES-Hibrit yatırımına gidecek. Menekşe Yenilenebilir Enerji A.Ş. Yozgat Sorgun’da 544,5 milyon, Enerjisa A.Ş., Aydın Didim’de 394,2 milyon liralık komple yeni yatırımla RES kuracak. Bağlar Elektrik Üretim A.Ş. Konya Karatay’da Hibrit GES kurmak için 336,7 milyon, Balat Enerji Ltd. Denizli Acıpayam’da HES kurmak için 187,8 milyon liralık komple yeni yatırıma gidiyor.

Büyük bölümü İç Anadolu ve Ege’ye

Yılın ilk iki ayında teşvik belgesine bağlananlar içinde tutar olarak en büyük payı Çoruh Elektrik ve Fırat Elektrik A.Ş.’nin muhtelif bölgeli iki büyük yatırımı dışında coğrafi bölgeler bazında enerji yatırımlarından en büyük payları 5 milyar 416,5 milyon lira ile İç Anadolu ve 4 milyar 454,6 milyon lira ile Ege bölgesi aldı. Akdeniz bölgesinde gerçekleştirilecek 2 milyar 483,8 milyon, Marmara’da 1 milyar 995,2 milyon, Güneydoğu’da 850,5 milyon, Karadeniz’de 805,7 milyon ve Doğu Anadolu’da gerçekleştirilecek 791,6 milyon lira tutarında enerji yatırımları teşvik kapsamına alındı. Teşvik belgesi alınan enerji yatırımları hem sayıca hem de tutar olarak tüm bölgelerde rekor düzeylerde artış gösterdi.

İmalat sanayi zirvede

Birçok alt sektörü bulunan ve en çok yatırımın yapıldığı imalat sanayi Ocak-şubat döneminde toplamda belge sayısında 1.026, yatırım tutarında 75 milyar 757,6 milyon lira ile teşviklerde en büyük payı almaya devam etti. İmalat sanayi yatırımlarında geçen yılın aynı dönemine göre alınan belge sayısında yüzde 59,1, yatırım tutarında yüzde 72,1 artış yaşandı. Toplam teşviklerde imalat sanayiinin belge sayısı bazında geçen yıl yüzde 78,9 olan payı bu yıl yüzde 60,9’a, yatırım tutarındaki payı da yüzde 74,7’den yüzde 58,7’ye geriledi.

Ocak-şubat döneminde ayrıca 15 milyar 799 milyon liralık hizmetler, 2 milyar 769,6 milyon liralık madencilik ve 1 milyar 603,1 milyon liralık da tarım yatırımı için belge alındı. Geçen yıla göre hizmetler yatırımları yüzde 223,4, tarım yatırımları yüzde 76,4 artarken, madencilik yatırımlarının tutarı yüzde 60,5 azaldı.