Endüstri bölgeleri yönetmeliğiyle gelen yenilikler

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (“Bakanlık”) tarafından hazırlanan Endüstri Bölgeleri Yönetmeliği (“Yönetmelik”) 6 Ağustos 2019 tarihli ve 30854 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış ve yayım tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir.

Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesiyle birlikte, 9 Şubat 2018 tarihli ve 30327 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Endüstri Bölgeleri Yönetmeliği [1] yürürlükten kaldırılmıştır.

Yeni Yönetmelik ile beraber, başvuru süreç ve prosedürleri sadeleştirilmiş, Yönetmelik metnindeki madde ve bölüm sayıları azaltılarak daha anlaşılır bir anlatım tarzı benimsenmiş, tüm endüstri bölgesi türlerinde (i. karma/ihtisas endüstri bölgesi, ii. münferit yatırım yeri, iii. özel endüstri bölgeleri) - münferit yatırım yeri ve özel endüstri bölgeleri için de -, yönetici şirketin anonim şirket statüsünde olması zorunluluğu getirilmiş ve böylelikle bu bölgelerin hızlı ve efektif bir biçimde yapılandırılması ve yönetilmesi amaçlanmıştır.

40 Madde ve Geçici 1 Maddeden oluşan Yönetmelik ile endüstri bölgelerinin kurulması, yönetilmesi ve işletilmesine ilişkin usul ve esaslar düzenlenmekte; karma/ihtisas endüstri bölgesi[2], münferit yatırım yeri[3] ve özel endüstri bölgelerinin[4] kurulması, yönetilmesi ve faaliyete geçmesine ilişkin usul ve esaslar ile 4737 sayılı Endüstri Bölgeleri Kanunu’nun uygulanmasına ilişkin diğer hususlara yer verilmektedir.

Karma/İhtisas Endüstri Bölgelerinin Kurulmasına  İlişkin Başvuru ve Prosedürler;

·        Bakanlık, kurum ve kuruluşların veya yönetici şirketin[5] başvurusuna istinaden veya resen yer seçimi etüdü yapmak suretiyle karma/ihtisas endüstri bölgelerinin kurulması önerisinde bulunabilecektir.

·        İlgili kurum ve kuruluşların veya yönetici şirketin böyle bir talebi olması halinde, ilgili fizibilite raporunu[6] hazırlayarak bakanlığa başvuruda bulunmaları gerekmektedir.

·         Sunulan fizibilite raporu Bakanlık tarafından uygun görülürse, Bakanlık tarafından yer seçim etüdü yapılacak ve Yönetmelikte yer verilen prosedür ve işlemlerin tamamlanmasının akabinde uygun ölçekte eşik analizi haritası[7] ve bahse konu alanlara ilişkin yer seçimi etüt raporu[8] hazırlanacaktır.

·        Yer seçimi etüt çalışmasının tamamlanmasının ardından Bakanlık tarafından özet değerlendirme raporu hazırlanacak ve Endüstri bölgesi ilanına ilişkin Cumhurbaşkanı kararının Resmî Gazete’de yayımlanması ile endüstri bölgesi alanı kesinleşecektir.

Endüstri Bölgeleri Yönetimlerinin Anonim Şirket Statüsünde Olması Zorunluluğu;

Kurum ve kuruluşlardan gelen başvurularda başvuru sahibi tarafından, Bakanlıkça resen yapılan çalışmalarda ise bölgenin kurulacağı il sınırları içindeki varsa sanayi odası, yoksa ticaret ve sanayi odası tarafından, başvurunun Cumhurbaşkanına sunulmasından önce “Yönetici Şirket”in kurulması zorunludur.

Yönetmelikte “Yönetici Şirket”, Kanuna uygun ve anonim şirket olarak kurulan, karma/ihtisas endüstri bölgelerinin yönetimi ve işletilmesinden sorumlu şirket olarak tanımlanmaktadır. Söz konusu tanımdan hareketle, sadece karma/ihtisas endüstri bölgeleri için “yönetici şirket” nosyonu kullanılmakla beraber, münferit yatırım yeri ve özel endüstri bölgeleri için de bu alanların yönetim ve işletilmesinden sorumlu olmak üzere 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na göre bir anonim şirket kurulması zorunluluğu öngörülmektedir [Yönetmelik m.27/f.3 ve m.33/f.3.]

1 Temmuz 2017 tarihinden önce ilan edilen karma/ihtisas endüstri bölgeleri ile Bakanlıkça resen yapılan çalışmalarda il sınırları içindeki varsa sanayi odası, yoksa ticaret ve sanayi odası tarafından yönetici şirket kurulmaması durumunda yönetici şirket Bakanlık tarafından belirlenecektir.

Yönetici şirkete; Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğine bağlı odalar, yerel yönetimler, bankalar ve finans kurumları, bölgede sınai faaliyet yürüten yerli ve yabancı özel hukuk tüzel kişileri, konuyla ilgili vakıf, kooperatif ve dernekler, ilgili kamu kuruluşları ve ihracatçı birlikleri, kurucu ya da sonradan ortak olabilecekleri gibi, yabancı özel hukuk tüzel kişileri de 4875 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu ve ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde yönetici şirkete iştirak edebilirler.

Yönetici şirket, bölgeyi yönetebilmek ve işletebilmek için bölgenin ilanından sonra kuruluş esas sözleşmesinde değişiklik yapar; söz konusu esas sözleşme değişiklik işlemleri bölge ilanının Resmî Gazete’de yayımı tarihinden itibaren en geç iki ay içerisinde sonuçlandırılır.

Yönetici şirket tarafından esas sözleşme değişikliklerinin ticaret siciline tescil edilmemiş olması durumunda yeni bir yönetici şirket kurulabilir veya Bakanlık tarafından bölgenin terkin işlemleri başlatılabilir.

Şirket esas sözleşmesinde amaç, faaliyet konusu ve ortaklık yapısına ilişkin hususlarda yapılacak her türlü değişiklikten önce Bakanlığın uygun görüşünün alınması zorunlu olup, diğer sözleşme değişikliklerinin 15 gün içerisinde Bakanlığa bildirilmesi gerekmektedir.

Bölgeye İlişkin Harcamalar;

Bir alanın endüstri bölgesi ilan edilmesinin ardından, Bakanlık yatırım programına ödenek tahsis edilecek ve Endüstri bölgelerinin kurulması için gerekli kamulaştırma bedeli, altyapı ile ilgili giderler ve fizibilite çalışmaları, ruhsat vb harcama Bakanlık bütçesine bu amaçla konulacak ödenekten karşılanacaktır.

Bakanlık tarafından uygun görülmesi hâlinde kamulaştırma bedeli ve altyapı ile ilgili giderler ve bu Yönetmeliğin 25. maddesinde sayılan (fizibilite çalışmaları, ruhsat, bilirkişi, ihale vb.) kalemlerle ilgili harcamalar yönetici şirket veya yatırımcılar tarafından da karşılanabilecektir.

Kamulaştırma ve İrtifak Hakkı;

Endüstri bölgesi alanının kesinleşmesiyle birlikte, bu alanın içinde kalan özel mülkiyete tabi taşınmazlar kamulaştırılacak ve Hazine adına tescil edilecektir. İhtiyaç duyulan hallerde, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun 27. maddesi doğrultusunda, acele kamulaştırmanın yapılabilmesi de mümkündür.

Bundan ayrı olarak, bölge sınırları dışında kalmasına rağmen, trafo, yol bağlantısı gibi altyapı için gerekli olan araziler de kamulaştırılarak Hazine adına tescil edilebilecektir.

Bölge içinde kalan ve mülkiyeti Hazineye ait olan taşınmazlar ile bedeli Bakanlık bütçesinden karşılanmak suretiyle kamulaştırılarak Hazine adına tescil edilen taşınmazlar üzerinde kırk dokuz yıl süreyle yönetici şirket veya yatırımcılar lehine bedeli karşılığında; kamulaştırma bedeli yönetici şirket veya yatırımcılar tarafından karşılanarak Hazine adına tescil edilen taşınmazlar üzerinde ise kırk dokuz yıl süreyle yönetici şirket veya yatırımcılar lehine bedelsiz olarak irtifak hakkı tesis edilebilecek; devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerler üzerinde ise kırk dokuz yıl süreyle kullanma izni verilebilecektir.

İmar Planı ve Parselasyon Planı – Tevhit ve İfraz;

Endüstri bölgesi imar planı, Yerleşim ve Yapılaşma Talimatnamesi çerçevesinde Bakanlık veya yönetici şirket tarafından 1/5000 ölçeğinde nazım imar planı ve 1/1000 ölçeğinde uygulama imar planı olarak hazırlattırılır ve Bakanlık tarafından onaylanacaktır.

Onaylanan imar planı bir hafta süre ile ilan edilecek, (-bu süre zarfında plana itiraz edilebilmesi mümkündür-) ve bu sürenin sonunda Bakanlık tarafından yürürlüğe konularak ilgili kurumlara bilgi verilecektir.

Onaylı imar planına uygun olarak, gerekli hallerde etaplar halinde hazırlattırılan düzenleme sahasına ait parselasyon planları, Büyük Ölçekli Harita ve Harita Bilgileri Üretim Yönetmeliğine uygun olarak düzenlenecek ve Bakanlığın onayıyla yürürlüğe girecektir. Sonrasında da imar planına göre tescil edilmiş parsel sınırları esas alınarak tevhit ve ifraz işlemi yapılabilecektir.

Yönetici şirket veya yatırımcı tarafından hazırlattırılacak imar ve parselasyon planları, altyapı ve üstyapı projeleri ve bunlarla ilgili ruhsat ve izinler ile işyeri açma ve çalışma ruhsatları Bakanlık onayı ve denetimine tâbi olup, yönetici şirket ve yatırımcılar, her türlü ruhsat ve izinlere ilişkin harçlardan muaf olacaklardır.

Özel endüstri bölgelerine ilişkin olarak; başvuru sahibinin, Cumhurbaşkanı kararından önce özel endüstri bölgesi olarak ilan edilecek alanların yönetim ve işletilmesinden sorumlu olmak üzere 6102 sayılı Kanuna göre bir anonim şirket kurması zorunlu olmakla beraber, Yönetmeliğin Geçici Madde 1 hükmü doğrultusunda, Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten (6 Ağustos 2019 tarihinden) önce ilan edilen özel endüstri bölgeleri için bu zorunluluk ortadan kaldırılmıştır.

(Münferit yatırım yeri ve özel endüstri bölgelerine ilişkin ayrıntılı düzenlemeler Yönetmeliğin 26 ila 37. maddeleri arasında yer almakta olup, işbu yazıda Yönetmelikle getirilen yenilikler genel hatlarıyla ele alınmıştır. Bu bölgelerin, karma/ihtisas endüstri bölgelerinden farklılık ve özellik arz eden yanları bakımından söz konusu Yönetmelik maddelerinin dikkatli bir şekilde incelenmesi gerekmektedir.)

6 Ağustos 2019 tarihli ve 30854 sayılı Resmi Gazete’de Endüstri Bölgeleri Yönetmeliği metnine buradan ulaşabilirsiniz.

9 Şubat 2018 tarihli ve 30327 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan (-yürürlükten kaldırılan-) Endüstri Bölgeleri Yönetmeliği metnine buradan ulaşabilirsiniz.

[1] 09/02/2018 Tarihli ve 30327 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Endüstri Bölgeleri Yönetmeliği metni : http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/02/20180209-1.htm

[2] İhtisas endüstri bölgesi: Kalkınma planlarında belirtilen ileri teknoloji sektörlerinden birini kullanan ve araştırma geliştirmeye imkân tanıyan bilişim teknolojisi, tıp teknolojisi ve tarımsal endüstri gibi aynı alanlarda faaliyet gösteren bölge [Yönetmelik m.3/f.1 (f) ]

[3] Münferit yatırım yeri: Yerli ve/veya yabancı yatırımcılar tarafından talep edilmesi durumunda, kalkınma planlarında belirtilen öncelikli sektörler içerisinde yer alan ya da yüksek veya orta yüksek teknoloji kapsamına giren ve belli kriterleri karşılayan yatırımlar için tahsis edilebilecek alan [Yönetmelik m.3/f.1 (ı) ]

[4] Özel endüstri bölgesi: Önerilen alanın en az %51’inin mülkiyetine ve/veya varsa süreleri ile sınırlı olmak kaydıyla irtifak hakkına veya kullanma iznine sahip gerçek ya da tüzel kişilerin başvurusu üzerine ilan edilebilecek endüstri bölgesi [Yönetmelik m.3/f.1 (j) ]

[5] Yönetici şirket: Kanuna uygun ve anonim şirket olarak kurulan, karma/ihtisas endüstri bölgelerinin yönetimi ve işletilmesinden sorumlu şirket [Yönetmelik m.3/f.1 (r) ]

[6] Fizibilite raporu: Şekli, Bakanlık tarafından belirlenen ve talep edilen alanın konumu, kadastral durumu ve diğer fiziki özellikleri ile bölgede yer alacak sektör ve faaliyetlere ilişkin bilgileri içeren rapor [Yönetmelik m.3/f.1 (e)]

[7]  Eşik analizi: Endüstri bölgesi kurulabilecek alanların belirlenmesi amacıyla çeşitli kamu ve özel kurum ve kuruluşların mevcut/inşaat/proje safhasındaki bilgilerinin ve/veya yatırımlarının 1/100.000 veya 1/25.000 ölçekli topoğrafik harita üzerine işaretlenmesi ile yapılan analiz [Yönetmelik m.3/f.1 (d)]

[8] Yer seçimi etüt raporu: Endüstri bölgesi kurulabilecek nitelikleri taşıyan alanların tespiti için yapılan yer seçimi etüdü sonucu Bakanlıkça hazırlanan rapor [Yönetmelik m.3/f.1 (ö)].