En yüksek bölgesel eşitsizlik eğitimde
Gelir gruplarında olduğu gibi bölgeler arası eşitsizlikte de en büyük fark eğitimde ortaya çıkıyor. Toplam kişi başına tüketim harcamasında en yüksek ile en düşük bölge arasındaki fark 2.28 kat olmasına karşın eğitimde bu fark 4.98 kata çıkıyor.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) tüketim harcamalarının bölgeler arasındaki dağılımını Düzey- 1 ölçeğinde açıklıyor. TÜİK’in Düzey-1 sınıfl aması 12 bölgeden oluşuyor. TÜİK’in açıkladığı dağılım oranları, bölgelerdeki toplam tüketim miktarına göre hesaplanıyor. Bölgeler arasındaki dengeyi görebilmek için her bölgedeki kişi başına tüketim miktarını hesaplamak gerekiyor. Bölgelerin 2012-2013 yılsonu nüfuslarının ortalaması ve Türkiye’nin kişi başı ortalama eşdeğer tüketim miktarını dikkate alarak yaptığımız hesaplamaya göre İstanbul’da kişi başına ortalama harcama bin 531.3 TL. En altta yer alan Güneydoğu’da (Gaziantep, Adıyaman, Kilis, Ş. Urfa, Diyarbakır, Mardin, Batman, Şırnak ve Siirt) kişi başına harcama sadece 670.9 TL. Güneydoğu’da ortalama kişi başına aylık tüketim 56 liranın bile altında. En alttan ikinci sırada 741.1 liralık kişi başına harcama ile Kuzeydoğu Anadolu (Erzurum, Erzincan, Bayburt, Ağrı, Kars, Iğdır ve Ardahan) yer alıyor. Bölgeler arası kişi başına harcamadaki eşitsizliğin en düşük olduğu harcama kalemleri gıda ile giyim. Eşitsizliğin en yüksek olduğu alanlar ise eğitim, lokanta ve otel harcamaları ile eğlence ve kültür harcamaları.
Gıdada kişi başına en yüksek harcamayı yapan Batı Marmara (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli, Balıkesir ve Çanakkale) en alttaki Güneydoğu’nun 1.48 katı harcama yapıyor. Giyim ve ayakkabıda en yüksek harcamayı yapan Doğu Marmara, en düşük harcamayı yapan Kuzeydoğu Anadolu’nun 1.74 katı harcama yapıyor. Bölgesel uçurumun en yüksek olduğu alan olan eğitimde en yüksek kişi başına harcamayı 48.9 TL ile İstanbul, en düşük harcamayı ise 9.6 TL ile Güneydoğu yapıyor.
Bölgesel uçurumun en büyük olduğu ikinci harcama kalemi olan lokanta ve otel harcamalarında başı çeken İstanbul, en alttaki Güneydoğu’nun 4.58 katı kişi başına harcama yapıyor. Eğlence ve kültürde de lider olan İstanbul, son sıradaki Kuzeydoğu Anadolu’nun 3.39 katı kişi başına harcama yapıyor.
Eşitsizliğin en yüksek boyuta ulaştığı alanın eğitim ve kültür alanında olması sorunu daha katmerli hale getiriyor. Çünkü eğitim ve kültürdeki eşitsizlik, genel olarak eşitsizliği besleyen ve daha da büyümesine yol açan temel bir faktör. Bölgeler arasındaki eşitsizliğin azaltılması için yapılacak en önemli şey, eğitimdeki eşitsizliğin ortadan kaldırılması. Bölgesel eşitsizliğin giderilmesinde eğitimdeki gelişme ve düzelmenin, uzun vadede yatırım teşviklerinden daha büyük rolü var.
