En hızlı tekelleşme dijital medyada
Türkiye İstatistik Kurumu’nun sanayi, inşaat ve hizmet sektörlerini kapsayan yoğunlaşma istatistikleri, son yıllarda en hızlı tekelleşmenin dijitalleşmenin egemen olduğu ses ve görüntülü medya alanında yaşandığını ortaya koyuyor. Buna karşın gazete, dergi ve kitap basımı gibi klasik medya sektörlerinde yoğunlaşma yani tekelleşme azalıyor.
TÜİK’in kullandığı kıstaslara göre bir sektördeki satış hacmi en yüksek ilk 4 girişimin sektör cirosunun yüzde 70’ten fazlasına sahip olması durumunda yoğunlaşma, yani tekelleşme “çok yüksek”, yüzde 50-70 arasındaysa “yüksek” kabul ediliyor. Bu oran yüzde 30-50 arasındaysa yoğunlaşma düzeyi “orta”, yüzde 30”dan düşük ise “düşük” sayılıyor.
Ekonomik kriz sonrasını yansıtan 2009 ile son açıklanan 2013 verilerini karşılaştırdığımızda yoğunlaşmanın en hızlı arttığı ilk üç sektör ses kaydı ve müzik yayıncılığı, kayıtlı medyanın çoğaltılması ve sinema filmi, video ve TV programları dağıtımı şeklinde sıralanıyor.
Ses kaydı ve müzik yayıncılığında 2009’da ilk 4 girişimin toplam cirodan aldığı pay yüzde 7.95 iken 2013’te yüzde 67.89’a fırlamış. Kayıtlı medyanın çoğaltılmasında yüzde 38.85 olan yoğunlaşma oranı yüzde 93.04’e tırmanmış. Sinema filmi, video ve TV programları dağıtımında yoğunlaşma oranı da yüzde 21.79’dan yüzde 73.93’e çıkmış. Böylece bu sektörlerde düşük veya orta olan yoğunlaşma düzeyi, 4 yıl içinde yüksek veya çok yüksek boyutuna tırmanmış.
Buna karşın gazete yayıncılığında yoğunlaşma oranı yüzde 71.72’den yüzde 58.44’e, kitap yayımında yüzde 46.11’den yüzde 26.55’e, dergi ve süreli yayınlarda ise yüzde 64.80’den yüzde 39.21’e gerilemiş. Bu arada web portallarında yoğunlaşma oranı yüzde 98.17’den yüzde 57.94’e düşmüş.
Aileleri en fazla ilgilendiren elektrikli ev aletleri ticareti ile elektrikli ev aletleri imalatında yoğunlaşma oranlarında artış var. Yatılı bakım ve hemşirelik hizmetleri ile kısa süreli tatil konaklama hizmetlerinde de yoğunlaşma oranı azalıyor. Sanayicileri en fazla ilgilendiren elektrik ticaretinde de yoğunlaşma düşüyor.
