En hızlı çözüm ılımlı enflasyon
Yaşadığımız "Büyük Durgunluk" değil, "Büyük Daralma" diyen Rogoff, bu sürecin en büyük sorununun aşırı borçlanma olduğunu söylüyor. Rogoff'a göre, acılı borçlanma ve yavaş büyüme dönemini kısaltmanın en pratik yolu, yüzde 4-6 seviyelerinde tutulacak ılımlı enflasyon.
"Neden herkes yaşadığımız son finans krizine 'Büyük Durgunluk' adını veriyor? Bu terim ABD ve diğer ülkelerin yaşadığı sorunlara yanlış teşhis koyarak, kötü öngörülere ve kötü politikalara yol açıyor" diyen IMF eski baş ekonomisti ve Harvard Üniversitesi Ekonomi Profesörü Kenneth Rogoff'a göre, yaşadığımız süreci "Büyük Daralma" olarak adlandırmak daha doğru.
"'Büyük Durgunluk' ifadesi, ekonominin tipik bir durgunluk süreci belirtileri gösterdiği anlamına geliyor; aynı kötü bir soğukalgınlığı gibi" diyen Rogoff, bu yanlış algılamanın, vergi politikaları veya kurtarma paketleri gibi yanlış politikalara neden olduğunu söylüyor. "Asıl sorun, küresel ekonominin aşırı borçlanmış olması. Parayı, alacaklıdan borçluya transfer edecek bir sistem oluşmadıkça, bu süreçten hızlı bir şekilde çıkmanın yolu yok" diyen Rogoff'a göre bu transfer sisteminin oluşumu, borçların ödenmemesi, finansal baskı veya enflasyonla mümkün.
Yanlış teşhis, yanlış ilaç
Kenneth Rogoff ve Carmen Reinhart'ın 2009 yılında yayımlanan "This Time is Different" (Bu Kez Farklı) başlıklı kitaplarında "İkinci Büyük Durgunluk" ifadesinin yerine daha uygun bir tanım öneriliyor: Büyük Daralma.
Daralma, normal bir resesyonda olduğu gibi sadece üretim ve işgücünü kapsamıyor, fakat borç ve krediyi de etkiliyor. Daralma zamanlarında borç sorununun çözüme ulaşması çok daha uzun sürüyor. Rogoff için durgunluk ve daralma arasındaki anlam farkı çok önemli.
Rogoff bu farkı şöyle anlatıyor: "Bu durum, doğru teşhis edilmemiş bir hastalığı, yanlış ilaçla tedavi etmeye benziyor Aslında veremsiniz, fakat siz bunu sadece kötü bir soğukalgınlığı olduğunu düşünüyorsunuz. Büyük bir olasılıkla doğru ilacı almayacaksınız, fakat buna rağmen sağlığınızın hızlı bir şekilde normale dönmesini bekleyeceksiniz. Geleneksel bir resesyonda, büyümenin tekrar başlaması, normale dönüşü hızlandırır. Ekonomi, bir sene içinde sadece toparlanmaz, uzun soluklu yükseliş tredini yeniden yakalar. Tipik bir derin finans krizinin ertesi ise tamamen farklıdır. Ekonominin, kriz öncesi GSMH seviyesine geri dönmesi dört yıldan fazla sürer. Vergi teşviklerinin yetersiz kaldıklarından dolayı başarısız oldukları ileri sürüldü. Oysa 'Büyük Daralma' sürecinde bir numaralı sorun çok fazla borçtur."
En pratik çözüm ılımlı enflasyon
Rogoff'a göre önümüzdeki acılı borçlanma ve yavaş büyüme sürecini kısaltmanın en pratik yolu birkaç yıl boyunca yüzde 4-6 seviyelerinde tutulacak ılımlı enflasyon. "Enflasyon, gelirin tasarruf sahibinden borçluya haksız ve keyfi transferi anlamına gelse de, sonuçta ekonomik toparlanmayı hızlandırmanın en doğrudan yolu bu. Bazıları yüksek enflasyon önerisini bir tür sapkınlık olarak değerlendiriyor. Fakat, büyük daralma dönemleri, durgunluk dönemlerinin tersine, sadece 70 veya 80 yılda bir rastlanan ender durumlardır. Bu durumlarda, merkez bankalarının normal zamanlarda biriktirdikleri güvenilirliği harcamaları gerekir" diyen Rogoff, öyle yada böyle Avrupa için enflasyonun kaçınılmaz olduğu görüşünde.
Sonuç olarak, finans krizinin ardından yapılan kötü tahminleri veya uygulanan yanlış politikaları yok saymak mümkün değil; fakat Rogoff'un dediği gibi, "Tarih, resesyonları sis ortadan kalktıktan sonra adlandırmayı öneriyor. Durumun, 'Büyük Durgunluk' değil, 'Büyük Daralma' olduğunu anlarsak, sis daha hızlı dağılacaktır."
Avrupa'da borç krizi daha bitmedi
Geçtiğimiz günlerde Time dergisinde yer alan bir analizde, euro bölgesinde borç krizinin daha uzun bir süre devam edeceğini gösteren nedenlere yer verildi:
1. Yunanistan borç krizi çözüme kavuşmadı: Yunanistan ile yapılan son anlaşma çok fazla "eğer" içeriyor ve hayal kırıklığı yaratabilir. Yunanistan'ın kısa bir süre içinde özelleştirmelerden 40 milyar dolar elde etmesi de oldukça iyimser bir beklenti.
2. Yunanistan'la sağlanan anlaşma, diğer zayıf ekonomilerde güven oluşturmadı: Yunanistan'a yönelik ikinci kurtarma paketi, euro bölgesinin diğer zayıf ekonomilerinde güven oluşturmadı. İtalya ve İspanya'nın borçlanma maliyetleri artmaya devam etti. E
3. Euro bölgesi benzer bir salgını yenecek silahlara sahip değil: Son anlaşma sayesinde euro liderleri daha etkin bir şekilde fon sağlamak için 1 trilyon doları kullanabilecekler. Fakat ekonomistlere göre, bu miktar beklenen etkiyi gösteremeyecek.
4. Euro bölgesinin borç krizine yönelik çözüm yaklaşımı yok:Likidite desteğini, kemer sıkma programları ile birleştiren mevcut sistem, temelde değişmedi. Yatırımcının güvenini yeniden oluşturmak için, kurtarma fonu dışında yeni metodlar geliştirilmedi.
5. Asıl sorun, euro bölgesinin temel sorunlarını çözmemesi: Euro Bölgesi'nde büyük ölçekli ekonomik reformlar söz konusu değil. Euro bölgesi liderleri, likidite sorunu ile değil, yapılsal bir sorun ile karşı karşıya olduklarını anlamalılar.