En etkili boykot yöntemi nedir?

İsrail Hamas çatışmasının Gazze’deki sivilleri katletmeye varmasıyla bir tür hukuksuz İsrail Filistin savaşına dönüşmesi ister istemez İsrail ve ona tam destek veren ülkelerin mallarını satın almama biçiminde bir boykota dönüştü.

Bu davranış tarzına elbette hiçbir itirazım yok bilakis yabancı ve fiyatı aşırı artan mallara yönelik sadece olay bazlı değil, genel olarak bir boykotla talebi düşürme eylemi olması memleket ekonomisinin çıkarınadır. Ancak bu ürünlerin neler olduğuna ve bazılarından vazgeçmenin ne denli zor olduğuna da değinmekte fayda var.

Marka ismi telaffuz etmeden ilerleyecek olursam; sofranızda bulunan bir içeceği ya da fast food türünü bir diğeriyle ikame etmeniz hem kolay hatta belki tamamen beslenme alışkanlığınızı değiştirmeniz, sağlığınız açısından da yararlı olabilir.

Ancak bilgisayarınızdaki işletim sistemini bir diğeriyle ikame etmeye çalıştığınızda hem yerli bir ürün bulmanız hem de düşük bir maliyete katlanmanız neredeyse imkansızdır çünkü iki popüler marka ve profesyonellerin kullandığı daha karmaşık sistemler mevcut.

Benzer durum kullandığınız akıllı olarak tabir edilen telefonlar açısından da geçerlidir; kullandığınız işletim sistemi sadece iki markanın olup, yerli bir marka telefon tercih etseniz de alt yapıda bu yabancı markalardan en yaygın olanını kullanmak zorunda kalırsınız.

Çok şükür elektrikli bir yerli arabamız ve son yıllarda markalaşmaya başlamış bir savunma sistemimiz var ancak tüketici olarak kullandığımız elektronik ya da lüks tabir edilen ürünlerin neredeyse yüzde 80’i hatta sosyal medya platformlarının neredeyse tamamı yabancı ve dünya çapında “küresel” markalardır! Küresel marka demişken; S&P 500 ABD endeksinin meşhur yedilisinden söz ediyorum…

Şöyle bir hesap yapalım 10 Kasım 2023 tarihi itibariyle endeksin tamamının piyasa değeri 36,9 trilyon dolar, bu meşhur yedilinin piyasa değeri ise ( halka açık olduğu için artık marka sayacağım) Apple 2,8 trilyon, Microsoft 2,7 trilyon, Alphabet 1,6 trilyon, Amazon 1,5 trilyon, Nvidia 1,2 trilyon, Meta 823,8 milyar, Tesla 667,5 milyar dolarcık ederlerken; 11.291 milyar dolarla endeksin yaklaşık yüzde 31’ine karşılık geliyor.

Özetle ABD hisse piyasasını bu 7 şirket omuzlamış durumda. İşte bu nedenledir ki ABD borsası her biri (Meta ve Tesla son zamanlarda düşüş kaydetmiş olsa da) son 50 ve 30 yılda kurulmuş ve piyasa değeri 1 trilyon doların üzerinde olan bu firmaları nedeniyle son on yıllık ortalamalara göre Avrupa’nın Stoxx 600 endeksinin bile 1,5 katı düzeyinde yıllık getiri sağlıyor.

Yukarıdaki markalardan en az dördü yeni nesil, internetli yaşamımızın ayrılmaz bir parçası iken geri kalan üçü de özellikle az gelişmiş toplumlarda sosyal hayatta kendini ifade etme biçimi olarak görülüyor. Oysa bana göre kendini ifade etme, tüketmekten ziyade üretmekle ve neyi nasıl ürettiğinizle doğrudan bağlantılı bir konudur.

Dolayısıyla bilinçli tüketici olmak ve yüksek teknolojiyle kendi markamızı üretmek zorundayız. Örneğin bugün ülkemizde dökme zeytinyağı ihraç etmek yerine zeytinyağı kapsülüyle desteklenmiş garip bir kozmetiği marka yapmamıza, yüksek teknolojili yabancı ürünü kullanmakla övünmek yerine, yüksek teknolojili buluş yapıp, onu küresel bir markaya dönüştürmeye ihtiyacımız var.

Bu tür dönüşümler de ancak eğitimle başarılabilir. Önemli bir veriyi paylaşarak, ne demek istediğimi anlatabilirim: PEW araştırma merkezi tarafından 2016 yılında bir araştırma yapılmış. Konusu dünyadaki dini grupların eğitim sürelerine göre karşılaştırılması.

Buna göre Yahudiler 13.4, Hristiyanlar 9.3 yıl ortalama eğitim alırken; Müslümanlar ve Hindular ise 5.6 yıl süreyle 7.7 yıllık küresel ortalamanın altında kalıyor. Demek ki etkin bir boykot hatta meydan okuma belli bir süre belli marka içeceği tüketmemekle değil, çok daha fazlasıyla olabiliyor. Bir düşünmenizi rica ederim…. “Eğitimdir ki, bir milleti ya özgür, bağımsız, şanlı, yüksek bir topluluk halinde yaşatır ya da esaret ve sefalete terk eder.” Mustafa Kemal Atatürk