Emtialar, TCMB'nin işini zorlaştırabilir

TCMB'nin işi kolay değil. Enflasyon düşüşe geçince, beklenti oluşuyor. Faiz indirimleri fiyatlara giriyor. Moraller düzeliyor. Aniden petrol yükselişe geçiyor.
Merkez bankasının son yaptığı petrol tahmini 120 dolar idi. Banka, bu fiyata göre bir enflasyon tahmini açıkladı. Brent petrol, bugün 105 dolar civarında hareket ediyor. TCMB, önümüzdeki hafta yayımlayacağı enflasyon raporunda enflasyon tahminini aşağı çekebilir. Ancak emtia tarafında yeni riskler oluştu. Tarımsal emtiaların fiyatları son bir ayda yüzde 50 arttı. Merkez bankası, daha temkinli açıklamalar yapmak zorunda kalabilir.
Petrol fiyatının 100 dolar üzerinde kalıp kalmaması önemlidir. Küresel ekonomideki duruma bakarak, bu fiyatların kalıcılığı sorgulanabilir. Tabii bazı dinamikleri de unutmamak gerekiyor. Dünyanın en büyük ekonomisi olan ABD'de tatil sezonu devam ediyor. Akaryakıt tüketimi bu aylarda artıyor. Meksika Körfezi'ndeki kasırga sezonu petrol arzını olumsuz etkileyebilir. İran tarafında zaten bir arz sıkıntısı var. Arz açığını yılbaşından beri Suudi Arabistan kapatıyordu. Açıklanan son veriye göre, rekor seviyedeki üretimi kıstıkları görülüyor.
Petrol tarafının bir de yatırım bankası, yani 'büyük spekülatör' ayağı var. Aslında bu piyasa, deyim yerindeyse yatırım bankalarının oyun alanıdır. Bu nedenle, fiyat her zaman arz-talep dengesine göre oluşmuyor. Kriz öncesinde, bazı yatırım bankaları tankerler kiralayıp petrol işine girmişti. Sonra bu işlere ara verdiler. Geçen gün New York'tan bir arkadaşımla sohbet ediyorduk. Bazı bankaların tanker işine tekrar başladıklarını söyledi.  
Küresel ekonomide eş zamanlı bir yavaşlama yaşansa da, arz tarafındaki sıkıntılar ve merkez bankalarının olası müdahaleleriyle petrol fiyatındaki yukarı yönlü baskı devam edebilir. Yorumcular; 'Küresel ekonomide resesyon tehlikesi arttı. Fed buna kayıtsız kalamaz. Tahvil alım programı açıklar.' diyor. Petrolün düşebileceği de söyleniyor. Büyüme odaklı bakarsak yorumlar doğru olabilir. Ancak Fed'in bilançosunu genişletmesinden bahsederken (namıdiğer para basma), petrolde bir düşüş senaryosu nasıl yazılır?
Tarımsal emtia fiyatlarında son bir ayda yaşanan hızlı yükseliş, petrol ve diğer emtiaları da etkiliyor. Mısır ve buğday fiyatları bir ayda yüzde 50 artarken, petrolün ya da bakırın düşmesi beklenemez. Bilhassa bakır ve gümüş gibi endüstriyel metaller, tarımsal emtiaların desteği ile tutunuyor. Küresel ekonomideki duruma ilk tepki veren emtialar endüstriyel metallerdir.
Buğday, mısır, soya fasulyesi fiyatlarındaki ciddi yükselişlerin acısı önümüzdeki aylarda çıkabilir. Bu ürünlerin, özellikle Asya ülkelerinin enflasyon sepetlerinde önemli ağırlıkları var. Biz de olumsuz etkilenebiliriz. Ekonomilerin hız kesmesi ile merkez bankaları faizleri düşürmeye başlamıştı. Enflasyon tarafından bir darbe gelirse, bazı ülkelerde stagflasyon riski de ortaya çıkabilir.
Başta altın ve gümüş olmak üzere, emtiaları destekleyecek gelişme Fed'in yeni bir operasyonu olabilir. Diğer merkez bankaları faizleri düşürüyor, likidite önlemleri açıklıyor. Buna rağmen altın ve gümüş ciddi ataklar yapamıyor. Bir katalizöre ihtiyaç var. Bunu Fed sağlayabilir. Fed olmadan bu iş olmuyor. Bernanke ve arkadaşları, yeni para politikası araçları düşünüyor. Bu düşünce, geçen haftaki 'Fed tutanakları' verisi ile ortaya çıktı.