Emekli olmayanlara ödenen aylıklar
Süleyman DEMİR / SGK Uzmanı
Sosyal Güvenlik Kurumu’na prim ödeyerek emekli olma imkânına sahip olan vatandaşlarımızın kendilerine veya yakınlarına emekli yaşlılık veya ölüm/dul yetim aylığı bağlandığını biliyoruz. Ancak bu imkânlara sahip olamayan yani emeklilik hakkı elde edemeyen yaşlılarımızın ve engellilerimizin durumu ne olacak? Kanunlarımızda işte bu gruptaki kişilere yani yaşlı veya engelli olup da kendilerine emekli aylığı bağlanmamış olanlara devletimizin her ay yardım yapması düzenlenmiştir. Böylece dezavantajlı durumda olan yaşlılarımızın ve engellilerimizin mağdur olmalarının önüne geçilmek istenmiştir. Bunları genel olarak anlatalım.
Yaşlı ve muhtaç olanlara aylık bağlanması
2022 sayılı kanuna göre 65 yaşından yukarıda olan vatandaşlarımıza bazı şartları sağlamak kaydıyla aylık bağlanması mümkündür. Bu aylıktan faydalanmak için:
- Kişinin muhtaç olması,
- 65 yaşını doldurmuş olması
gerekli ve yeterlidir.
Buradaki muhtaçlığın ölçüsü şudur: Kişinin kendisi ve eşinin aylık toplam gelirinden kişi başına düşen miktar asgari ücretin üçte birinden fazla olmayacaktır. Bunun tespitini illerde Aile Bakanlığına bağlı olan Sosyal Yardımlaşma ve ayanışma Müdürlükleri yapmaktadır. Bu aylık son düzenleme ile ayda 500 lira olmuştur.
18 yaşını dolduran engelliler için aylık
Kişi yaşlı değil ama engelli ise ona da aylık bağlanır. Burada önemli olan engelliliktir. Bunun için kişinin;
- Başkasının yardımına muhtaç derecede engelli olması,
- 18 yaşını doldurmuş olması
yeterlidir. Kişinin bu hali devam ettiği müddetçe aylığı almaya devam eder.
18 yaşını doldurmamış engelliler için aylık
18 Yaşını doldurmamış engellilerin bakımını üstlenen kişilere de aylık ödenmektedir. Bunun için;
-Bakılacak kişi engelli olmalı,
-Aylık ödenecek kişi engellinin bakımını fiilen üstlenmeli,
-Aylık ödenecek kişi aile içindekikişi başına düşen geliri asgari ücretin üçte birinden daha az olacak derecede muhtaç olmalı,
Engelli aylığı bağlanması için engellilik şart demiştik. Bu şart engelli sağlık kurulu raporu alınarak belgelenecektir. Engelli sağlık kurulu raporuna göre başkasının bakımına muhtaç derecede engellilik oranı en az %70 olmalıdır. 18 yaşından küçükler için gerekli olan normal engellilik oranı ise %40-69’dur.
Evde bakım hizmetleri ve ücreti
Bakıma ihtiyacı olan engellilere evde bakım hizmetleri verilmektedir. Evde bakım hizmeti ve ücretinden faydalanmak (bakan kişiye ücret verilir) için;
Kişinin engellilik oranı en az %50 olmalı ve sağlık kurulu raporunda kişi ağır engelli sayılmalı,
Bakan kişinin birlikte kaldığı aile içinde kendisine düşen aylık gelir asgari ücretin üçte ikisinden az olmalıdır. (Yani muhtaçlık şartı vardır).
Engelli bakım ücreti aylık halihazırda aylık 1.068 liradır.
Burada engelli kişiye bakan kişinin evde bakım ücretinden faydalanması için kişiyle aynı çatı altında yaşaması gerekir. Ayrıca bakıma muhtaç kişinin engelliliği tespit edilirken beslenme giyinme, merdiven inip çıkma, tuvalete gidebilme gibi günlük zorunlu ihtiyaçlarını karşılayıp karşılayamadığına bakılır.
Bu aylıktan faydalanmak için Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının illerdeki müdürlüklerine başvurmak gerekmektedir.
Bakımevlerinde kalanlara harçlık
2828 sayılı kanuna göre özel veya resmi bakımevlerinde kalıp herhangi bir geliri olmayanlara devlet harçlık ödemektedir. Bunun için de Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığına müracaat etmek yeterlidir.