Emekli işçi çalıştırmanın avantajları kalkıyor!
İŞ HUKUKU VE SOSYAL GÜVENLİK (Sorular-Cevaplar) / Resul Kurt [email protected] www.resulkurt.com Aslında emeklilik, aktif çalışma yaşamını sona erdirme anlamına geliyor. Fakat, ekonomik koşullar nedeniyle ülkemizde emekli olanlar aktif çalışma hayatından çekilmiyor ve emekli olarak yine çalışmaya devam ediyor. Okurumuz, Birol Öztuncer diyor ki, halen emekli olup, bir şirkette sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışmaktayım. Prim oranım yüzde 7,5 işçi, yüzde 22,5 işveren payı olmak üzere toplam 30'dur. İşyerimizin iş kazası ve meslek hastalığı sigortası prim oranı 2,3'tür. Sosyal güvenlik reformu sonrasında işçi ve işveren prim oranı nasıl değişecek? 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun yürürlüğe girdiği tarihten sonra ilk defa sigortalı olanlar, sosyal güvenlik destek primi ödeyerek 4/a (SSK) sigortalısı olarak çalışamayacaklardır. Ancak, 5510 sayılı kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce iştirakçi veya sigortalı olanlar, vazife mal�llüğü, mal�llük ve yaşlılık veya emekli aylığı bağlananlar ve 5510 sayılı kanunun yürürlüğe girdiği tarihte sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışmaya devam edenler sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışabileceklerdir. 4/(a) bendi kapsamında çalışanlar için sosyal güvenlik destek primi prime esas kazançlar üzerinden kısa vadeli sigorta kolları prim oranına (yüzde 1 ilâ yüzde 6,5 oranları arasında) yüzde 30 oranının eklenmesi suretiyle bulunan toplamdır. Yüzde 30 oranının dörtte biri sigortalı, dörtte üçü işveren hissesidir. Bu kapsamda sayılan kişilerden sosyal güvenlik destek primine tabi olanların prim ödeme yükümlüsü bunların işverenleridir. Bunlar hakkında sadece iş kazası ve meslek hastalığı sigortası hükümleri uygulanır. Yani, 4/a sigortalısı için sosyal güvenlik destek primi yapılan işin iş kazası ve meslek hastalığı bakımından gösterdiği tehlikenin ağırlığına göre yüzde 31 ve yüzde 36,5 arasında değişen oranda prim alınacaktır. Okurumuzun işyerinde iş kazası ve meslek hastalığı sigortası prim oranı 2,3 olduğuna göre, okurumuz için yüzde 7,5 işçi payı ve yüzde 24,8'de işveren payı olmak üzere prime esas kazançları üzerinden toplam yüzde 32,3 oranında sosyal güvenlik destek primi kesilecektir. Ancak, normal sigortalılar için 1 Ekim 2008'den sonra sosyal güvenlik reformuyla birlikte beş puanlık prim indirimi uygulanacak. Yani, 4/(a) bendi kapsamındaki sigortalıları çalıştıran özel sektör işverenlerinin, mal�llük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinden, işveren hissesinin beş puanlık kısmına isabet eden tutar Hazine'ce karşılanacak. İşveren payı yüzde 6 olarak uygulanacak. Kamu idareleri işyerleri ile bu kanuna göre sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanlar ve yurtdışında çalışan sigortalılar hakkında uygulanmayacak. Reform öncesinde, emekli işçiler için normal sigortalılara göre daha az SSK primi ödenirken, bu değişiyor. Nakliye işverenleri dertli! Okurumuz Serdar Türkay diyor ki; uluslararası nakliye sektöründeki tır şoförlerinin ücretlerinin büyük bir kısmının sefer başına prim ve harcırah olarak ödeniyor. İş akdi feshedilen işçiler yargıya başvurduklarında sefer başına ödenen harcırahlardan kıdem ve ihbar tazminatının hesaplandığını, sektörün bu yüzden büyük bir sıkıntı yaşadığını iletmiş. Kıdem tazminatına esas olacak ücretin hesabında, çıplak ücretine ilaveten işçiye sağlanmış olan para ve para ile ölçülmesi mümkün akitten ve kanundan doğan menfaatler de göz önünde bulundurulur. Bu menfaatlerin belirlenmesinde şu hususlara dikkat edilmelidir. 1- Yapılan ödemenin sözleşmeden veya kanundan doğması, 2- Süreklilik arzetmesi, 3- İşçiye sağlanan bir menfaat niteliği taşıması, 4- Para ve para ile ölçülebilir olması gerekli. Yani, işçiye sürekli olarak sağlanan, para ve parayla ölçülebilir tüm ödemelerin kıdem ve ihbar tazminatında dikkate alınması gerekiyor. Mevcut yasal düzenlemeler bu yönde.