Elektrik taslağına uzman okur katkısı
Elektrik Piyasası Kanunu (EPK) "sil baştan" değilse de önemli ölçüde elden geçiriliyor. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun hazırladığı taslak 1 Mart 2012 tarihine kadar sektörün ve diğer ilgililerin görüş ve önerilerine açık tutuldu.
EPK taslağı "Mikro Politika" sayfamızda da sektörün önde gelen kuruluş temsilcilerinin değerlendirmeleriyle geniş biçimde irdelendi (DÜNYA, 14.03.2012.) Toplanan görüş ve önerilerin taslağa yansıyıp yansımadığı tasarı metni ortaya çıkınca anlaşılacak.
Konu önemli. Taslak, Türkiye enerji sektörünün elektrik kolunda "piyasa sistemini" 10 yıllık uygulamanın bilgi ve tecrübe birikimiyle "bakımdan geçirmeyi" amaçlıyor. Bu nedenle yalnız sektör kuruluşlarını değil sektörün "içindeki" DÜNYA okurlarını da yakından ilgilendiriyor.
Sayın Erdoğan Öktem'in ilettiği "kişisel görüşler" bu anlamda değer ve önem taşıyor ki EPK taslağı üzerinde çalışmayı sürdüren bürokratlara ışık tutabilir, tutmalıdır daÖ Çünkü, bu tür kanun çalışmalarında uzman bireyleri de kapsayan geniş bir danışma zemini oluşturmak, görüş ve önerileri özenle dikkate almak yapılacak kanunun "kalitesini" yükseltir.
TEDAŞ özelleştirmeleri
Öktem'in değerlendirme ve önerilerini genişçe özetlemeye çalışacağım. Önce özelleştirmelerÖ Diyor ki: "Günümüze kadar TEDAŞ Genel Müdürlüğü'nün bünyesinde bulunan ve özelleştirilen bölgelerde yapılan öngörü hataları sonunda sistemin yarısı özelleştirilmiş yarısının ise ne olacağı belirsizdir. Özelleştirilemeyen bölgeler için teklif alınmaya kalkışılsa mevcut öngörü koşullarında müşteri bulma imkânı bulunmamaktadır."
"Bu bölgelerin özelleştirilebilmeleri ve özelleştirilenlerin yasalara uyumlu çalışabilmeleri için, Özelleştirme İdaresi yeterlilik şartlarını değiştirmeli ve daha önce yaptığı hatayı tekrarlamamak için "sektör içindeki aktörlerin" kuracakları ortak girişimlerin yeterlilik almalarını sağlamalıdır.
"Bundan önce sözleşmelerde öngörülen yüzde 2,33'lük kâr payı mutlaka gerçekçi değerlere getirilmeli. (Böylece) firmalar(ın) kârlılık nispetini artırmak için 'yan yollara' sapmaları engellenmiş olur."
TEİAŞ'a yeni yapı
Okurumuzun taslakla ilgili diğer iki önerisinden ilki Türkiye Elektrik İletim AŞ (TEİAŞ) ve piyasa denetim mekanizmasıyla ilgili. TEİAŞ konusunda "Enerji üretmek ne kadar önemliyse iletmek ve dağıtmak da eşdeğer öneme haizdir. Bu nedenle, geleceğe yön vermek bakımından TEİAŞ Genel Müdürlüğü malî ve hukukî açıdan özerk olacak şekilde yeniden yapılandırılmalıdır," diyor.
Denetim konusundaysa önerisi şöyle:
"4628 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu'na dayalı olarak bana göre 'yok edilmeye' çalışılan TEDAŞ Genel Müdürlüğü'nün yaptığı hizmetlerin yerine yeni yasa taslağında bir öngörü hem var hem de yok. Yasa taslağında özel sektör tarafından kurulacak denetim şirketleri tarafından malî ve teknik denetlemelerin yapılması öngörülmektedir.(...) Türkiye'de bu hizmetleri yapabilecek ve yetkinliği saptanmış firmaların var olduğu tartışma konusudur."
Öktem, taslakta denetleme işlevinin özel sektöre devrini Danıştay kararlarına dayanarak eleştiriyor. Özelleştirilen bölgelerde yapılan yenileme ve idame yatırımlarının tüketiciye yansıtıldığına dikkati çekiyor. Öktem'e göre, gerek yargı kararları gerekse Anayasanın 128'inci maddesi uyarınca, "denetleme işlemlerinin özel sektör tarafından yapılması anayasaya aykırıdır. Oysa, hazırlanan yasada bu durum dikkate alınmamıştır. Bu denetim hizmetinin yeni yapılanması öngörülen EPDK'nın bünyesinde yapılması mümkündür."