Elektrik dağıtım ihalelerinden ders çıkarmakta yarar var

Doğalgaz dağıtım ihalesinden sonra elektrik dağıtım ihalesinde de sorun çıktı.

İhalede en yüksek teklifi verenler finansmanda zorlukla karşılaşıyor. Teminatları yanıyor. İhale şartları gereği ikinci sıradakilerden teklif ettikleri ödemeyi yapmaları talep ediliyor.

Bu sorunlar ihale sisteminden ve de Türk bankalarının önemli büyüklükteki finansman taleplerini karşılamamalarından kaynaklanıyor.

İhale sisteminden kaynaklanan sorunlar şunlar:

Özelleştirme ihaleleri toplu olarak yapıldı.

Normal olarak her bir sermaye grubunun hesabını kitabını yaparak cazip gördüğü bir bölgenin elektrik dağıtımını üstlenmek için ihaleye girmesi beklenir.

Halbuki birde sermaye grupları, birini alamaz isem öbürünü alayım diyerek her ihaleye giriyor, teminat yatırıyor, pey sürüyor.

Sonuçta belki de almayı düşünmediği bir bölgenin elektrik dağıtım işi üzerinde kalıyor.

İhale havasında, teklif edilen fiyatlar normal değerin çok üzerinde oluşuyor.

Daha sonra ihaleyi üstlenen sermaye grubu finansman aramaya başlıyor.

Bu tür projelerde genellikle bir Türk bankasının finansmana aracılık etmesi gerekir.

(1) İhalede oluşan yükümlülüklerin miktarı büyük: Örneğin 1 milyar dolar. Bu büyüklükte finansmanı bankaların sağlaması güç. (2) İhale kazanan sermaye gruplarının hepsinin kredibilitesi, ödeme gücü böyle büyük finansmanları kolaylıkla sağlamalarına imkan vermiyor. (3) Finansmanı sağlayacak banka, müşterisinden hiç olmaz ise yüzde 20 katkı payı bekler. Sermaye gruplarının örneğin 200 milyon dolarlık bir özkaynak ile finansmana katkı yapmaları çok güç hatta imkansız.

Sadece elektrik dağıtım ihaleleri nedeniyle ihalede öne çıkan sermaye gruplarının Türk banka sisteminden finasman bekleyişleri 10 milyar dolar dolayında.

Bu finansmanın nasıl sağlanabileceğini bugünden tahmin etmek çok zor.

Bir başka sorun teminat sorunu. İhaleyi kazanan firma finansman bulamadığında teminatını yakmayı göze alabiliyor. Birincinin teminatı yakıldıktan sonra ihale şartları gereği ikinci sıradaki sermaye grubuna teklif yapılıyor. İkinci sıradaki sermaye grubu ihaleyi alamamanın gevşekliğini yaşarken birden sorumluluk altına giriyor. İşi kabul etmemesi durumunda onun da teminatı yanıyor.

Bir sermaye grubu birden fazla ihalede ikinci sırada kaldıysa ve de işi almak istemiyor ise peş peşe önemli ölçüde teminat kaybına uğrayabiliyor.

Özel sektör uzun süre elektrik dağıtım özelleştirmelerini bekledi. İhaleler kısa sürede peş peşe yapıldı. İhaleler yapılırken sermaye gruplarının yüksek fiyatlarla işi almak için yarışmaları heyecan yarattı. Şimdi faturaların ödenme zamanı. Bazı şeylerin yanlış olduğu yeni yeni anlaşılıyor. Umulur ki bu yanlışlardan ders çıkarılır.