Eksik günlerin GSS yükümlülüğü değişti

ERKAN ÇETİN

Sosyal güvenlik reformuyla birlikte ülkemizde zorunlu genel sağlık sigortasına (GSS) geçiş yapıldı. Böylelikle, ikameti yurtiçinde olan vatandaşların durumlarına uygun şekilde genel sağlık sigortalısı olarak tescillerinin yapılması zorunlu hale geldi. Genel sağlık sigortasına geçilmesiyle birlikte bazı eksik gün kodları daha da önem kazanmış oldu. Ay içinde bir veya birden fazla işverene tabi olup da bazı şartları da taşımayan çalışanların eksik günleri için genel sağlık sigortası primlerini kendilerinin ödemeleri gerekiyor.

Eksik gün kodları GSS’yi neden etkiliyor

Sosyal güvenlik uygulamasına göre, bir çalışanın ay içinde tam çalışması halinde, ayın kaç çektiği üzerinde durulmaksızın 30 gün üzerinden bildiriminin yapılması gerekiyor. Ancak ücretsiz izin, istirahat raporu, disiplin cezası, kısmi süreli çalışma, grev, lokavt gibi nedenlerle ayda 30 günden az çalışma uygulamada karşılaşılan durumlardan. Söz konusu eksik günlerin kuruma uygun eksik gün koduyla bildirimlerinin yapılması gerekiyor. Zorunlu GSS uygulamasında da, sigortalının GSS primlerinin 30 gün üzerinden tahakkuk ettirilmesi genel kural olduğundan, ay içinde eksik bildirim yapıldığında, GSS primleri de 30 günden az ödenmiş olmaktadır. Bu nedenle de bazı hallerde eksik günlere ait GSS primlerinin sigortalının kendisi tarafından tamamlanması gerekiyor. 1 Ocak 2012 tarihinden itibaren zorunlu genel sağlık sigortasına geçilmesiyle birlikte ay içindeki çalışmalarında eksik gün olarak “kısmi istihdam” ve “ev hizmetlerinde 30 günden az çalışma” koduyla bildirim yapılanların, eksik günleri için GSS primlerini 30 güne tamamlayacak şekilde kendilerinin ödemeleri gerekmiştir.

Puantaj bildirimlerine dikkat

Kısmi süreli çalışanlar ile ev hizmetlerinde 30 günden az çalışanlar açısından var olan bu zorunluluk “puantaj kayıtları” eksik gün koduyla bildirilenler için geçerli değildi. Puantaj kaydı ile yapılan eksik gün bildirimlerinde sigortalının kendisi eksik günleri için GSS primi ödemek zorunda kalmıyordu.

Yasada yapılan değişiklikle bundan sonra Kuruma eksik gün kodu olarak “puantaj kayıtları” koduyla bildirim yapılan sigortalıların da eksik günlerini 30 güne tamamlayacak şekilde GSS primi ödeme zorunluluğu getirildi. Söz konusu zorunluluk 1 Ekim 2016 tarihinden itibaren uygulamaya girdi.

Kimler istisna

Yine yapılan değişiklikle eksik günü olan çalışanlardan özellikle bakmakla yükümlü olunan kişiler açısından oluşan bir mağduriyet de giderilmiş oldu. Eski uygulamada kişi, bakmakla yükümlü olunan kişi statüsünde olup da kısmi süreli istihdam veya ev hizmetlerinde 30 günden az çalışma şeklinde bildirimleri yapılırsa, adına işvereni tarafından GSS primi ödenmeyen eksik günleri için bakmakla yükümlü olunan kişi statüsünden çıkıp, bu günler için kendisinin GSS primi ödemesi gerekmekteydi.

Yapılan değişiklikle bakmakla yükümlü olunan kişi olup da, kısmi istihdam, ev hizmetlerinde 30 günden az çalışma ve puantaj kaydı kodları ile eksik gün bildirimi yapılan sigortalıların, eksik günleri için bakmakla yükümlü olunan kişi statüsünde sayılacakları kabul edilmiş, böylece bu kişilerin eksik günler için 1 Ekim 2016 tarihinden itibaren GSS primi ödemeleri önlenmiştir. Kanuna göre bakmakla yükümlü olunan kişi statüsüne genel sağlık sigortalısının eşi, 18 yaşına kadar, ortaöğrenim görüyorsa 20 yaşına kadar, yükseköğrenim görüyorsa 25 yaşına kadar çocukları ve geçimini sağladığı ana-babası girmektedir.

İstisna tutulan diğer bir grup da ay içinde kendileri için en az 21 prim günü bildirilen kişiler olmuştur. Diğer bir deyişle bu eksik gün kodlarıyla bildirimi yapılıp da ay içinde bir işverene tabi çalışma günleri 21 ila 29 gün arasında olan çalışanlar açısından GSS primi tahakkuk etmeyecektir. Bu kişilerin bildirimleri 20 ve altında prim günü olarak yapılması halinde kalan günlere ait GSS primlerini bakmakla yükümlü olunan kişi de olmamaları halinde kendileri ödemek zorunda kalacaklar. Gerek işverenlerin gerekse de kısmi süreli veya puantaj kaydı ile çalışanların ve ev hizmetlerinde çalışanların bu durumları bilmeleri sürpriz borçlarla karşılaşmalarını engelleyecektir.