Ekonomik krizin işsizliğe etkisi
Tüm dünyada etkisini yoğun bir şekilde hissettiren global ekonomik krizin en büyük etkisi istihdamda hissedildi. Krizin yerel seçim sonuçları üzerindeki etkisi tartışılırken, yayınladığı raporlarla gündem oluşturan İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası (İSMMMO) krizin illerdeki işsizlik bilançosunu çıkardı.
Krizin yoğun olarak yaşanmaya başladığı 2008 yılının ikinci yarısından Ocak 2009'a kadar 385 bin 16 kişi işsiz kaldı. Altı ayda en çok işçi çıkaran kent 113 bin 112 kişiyle sanayi ve ticaretin kalbi olan İstanbul oldu. Şanlıurfa ise krize rağmen Haziran 2008'den bu yana yarattığı 4 bin 110 kişilik istihdamla, bu dönemde en çok istihdam yaratan il oldu. İç piyasada önce inşaat sektörü darbeyi yedi. Turizm, krizin yanı sıra mevsimlik gerilemenin de etkisiyle sarsıldı.
İSMMMO'nun Sosyal Güvenlik Kurumu verilerinden yararlanarak hazırladığı 'Krizin İllerdeki İşsizlik Bilançosu' raporuna göre, Türkiye genelinde bina inşaatı alanında Ekim 2008'de 808 bin 545 kişi çalışırken, iki ay sonra yani aralıkta bu alanda çalışanların 75 bin 474'ü işsiz kaldı. Kriz sadece çalışanı değil, işyerlerini de vurdu. Haziran 2008-Ocak 2009 arasında ülke genelinde 26 kentte 10 bin 400 işyeri kapandı. 2 bin 685 işyerinin kapandığı turizm kenti Muğla ilk sıraya yerleşti. Aynı dönemde iller bazında toplam istihdam kaybı 430 bin 414 kişidir. Araştırmada söz konusu dönemde istihdamını artıran illere de yer verilerek, bu illerde 45 bin 398 kişilik bir istihdam artışı kaydedilmiştir. Bu doğrultuda, araştırmaya konu olan 6 aylık dönemde net işsiz sayısı 385 bin 16 kişi olarak ortaya çıkmıştır.
Rekor İstanbul ve Antalya'da
Haziran ayından bu yana en fazla istidam kaybı 113 bin 112 kişiyle sanayi ve ticaretin kalbi olan İstanbul'da yaşandı. Bu kenti, 90 bin 263 kişilik kayıpla turizm kenti Antalya, 45 bin 352 kişiyle de Muğla izledi. Haziran-aralık döneminde otomotivin nabzının attığı kentlerden Bursa'da 31bin 727 kişi işini kaybetti. Bursa, bu kayıpla dördüncü sıraya yerleşirken, bir diğer sanayi kenti Kocaeli 15 bin 842 kişilik kayıpla yedinci sırada yer aldı.
İzmir ve Ankara, altı ayda en çok işçi çıkartılan beşinci ve altıncı kentler oldular. Tekstil sanayiinin gözde kenti Denizli ile Anadolu sanayisinin yükselen kenti Kayseri de işsizlik konusunda üst sıralarda yer aldı. Resmi verilere göre en az istihdam kaybı ise 12 kişiyle Ardahan'da meydana geldi.
İstihdamı artıran kentler de var
Krize rağmen 38 kent istihdamı artırmayı başardı. Kamu, özel ve mevsimlik çalışanları kapsayan verilere göre, istihdam yaratan kentlerin önemli kısmının Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'yle Karadeniz'de yer oldu. Şanlıurfa krize rağmen hazirandan bu yana yarattığı 4 bin 110 kişilik istihdamla ilk sırada yer aldı. Şanlıurfa'yı 3 bin 432 kişiyle Gaziantep, 3 bin 75 kişiyle Osmaniye. 2 bin 562 kişiyle Mardin, 2 bin 480 kişiyle Van, 2 bin 150 kişilik istihdamla da Adıyaman izledi. Altı ayda 38 kentte yaratılan istihdam toplamı 45 bin 398 oldu. En az istihdam ise 110 kişiyle Erzincan'da yaratılmış oldu.
İnşaat sektöründe kan kaybı büyük
İç piyasada önce inşaat sektörü darbeyi yedi. Turizm, krizin yanı sıra mevsimlik gerilemenin de etkisiyle sarsıldı. Uzun süredir dünyadaki ucuz hammadde ve işgücü nedeniyle zorlanan tekstil sektörü ihracattaki daralma nedeniyle bir darbe daha aldı. Metal ve metal ürünlerine dayalı sektörler de ağır hasarlıların başına yerleşti.
Küresel krizin kendini iyiden iyiye hissettirmeye başladığı 2008 Ekim ayında Türkiye genelinde bina inşaatı alanında 808 bin 545 kişi çalışırken, iki ay sonra yani aralıkta bu alanda çalışanların 75 bin 474'ü işvereninin tasarruf, fırsat ya da finansman bulamaması nedeniyle işsiz kaldı. Aralıkta bina inşaatı alanındaki istihdam 795 bin 356 kişiye geriledi. SGK'nın sınıflamasına göre ekim ve aralık döneminde 'bina ve çevre düzenleme' faaliyet kolunda işsiz kalanların sayısı ise 39 bin 571 olarak gerçekleşti.
Krizin ne kadar süreceği ve Türkiye'yi ne kadar etkileyeceği konusunda belirsizlik arttıkça işsiz sayısı da yükselmeye başladı. SGK'nın verilerine göre 2008 Aralık ayı sonunda 99 faaliyet alanında çeşitli nedenlerle işsiz kalanların sayısı 403 bin 812 kişiye ulaştı. Ancak, başta kamu sektörü olmak üzere bazı sektörlerdeki personel ihtiyacı 83 bin 390 kişilik istihdam yaratınca, Aralık ayına göre net işsizlerin sayısı 320 bin 422'ye indi. Diğer bir ifadeyle 2008'de Ekim, Kasım ve Aralık olmak üzere üç aylık sürede 320 bin kişi işsiz kalmış oldu.
İSMMMO'nun raporu da istihdamdaki daralmayı ve ekonomik krizin etkilerini açık bir şekilde ortaya koymuştur. Bu tablodan İş-Kur Genel Müdürlüğü de gerekli dersi çıkarmalı ve işsizlerin mesleki eğitimlerine ağırlık vererek kriz döneminde nitelikli iş gücü yetişmesini sağlamalıdır.