Ekonomideki sıkışmanın resmi

Sayfada üç grafik görüyorsunuz. Grafiklerde yatırım malları, aramalları, dayanıklı ve dayanıksız mal üretimleriyile ilgili ihracat ve ithalat miktarlarının seyri görülüyor.

Aylık ve mevsimsel dalgalanmaların dışında hakim olan eğilimi görebilmek için Sanayi Üretimi Endeksi’nde 12 aylık ortalamaları, ihracat ve ithalatta ise 12 aylık toplamları kullanıyoruz.
Bu grafikler bize, ekonomideki sıkışmanın ve kötüye gidişin bir resmini çiziyor:

Her üç grafikte de ihracat artarken, ithalatın azaldığı görülüyor. Böylece dış ticaret açığı da azalmış oluyor. Son verilere göre 12 aylık toplam dış ticaret açığı neredeyse yarı yarıya azalmış durumda. 2018 şubatında 83.60 milyar dolar olan 12 aylık dış ticaret açığı, bu yıl 44.84 milyar dolara kadar düştü.

Ancak dış açıktaki bu kapanma asıl olarak ithalattaki düşüşten kaynaklanıyor. İhracatta ılımlı bir artış var ama asıl etki ithalattaki hızlı bir daralmadan geliyor. Hızlı kur artışı, ithalatı sert bir şekilde düşürürken, ithalatta ancak cılız bir artış yaratabilmiş.

İthalattaki azalma, aramalı, yatırım malları ve tüketim malları ihtiyacının yurtiçi üretimden karşılanması sayesinde gerçekleşseydi, dış ticaret açığındaki bu azalmayı olumlu bir ekonomik gelişme olarak değerlendirebilirdik. Ama ne yazık ki böyle değil.

Öyle olmadığını Sanayi Üretim Endeksi’nin seyrinden anlıyoruz. İthalatla birlikte hemen hemen ona paralel bir şekilde sanayi üretimi de hızlı bir düşüş eğilimine girmiş durumda. İthalattaki düşüş, yurtiçi üretim artışına yol açmamış.

Sanayi üretiminde en hızlı düşüş aramalarında. Onu yatırım malları izliyor. Tüketim malları üretimindeki düşüş daha sınırlı ama orada da hakim eğilim düşüş yönünde.

İthalattaki sert düşüşe ve ihracattaki ılımlı artışı rağmen, sanayi üretiminin düşüyor olması, içeride yatırımların ve tüketimin çöküş yaşadığını ortaya koyuyor.

Yatırım ve iç tüketimdeki etkin düşüş eğilimi, ekonomik daralmanın süreceğinin habercisi. Üstelik artan işsizlik, yüksek enflasyon ve düşük güvenin, yatırım ve tüketimdeki daralmayı artırarak kötü bir sarmal yaratma ihtimali de var.